Działanie aminokwasów rozgałęzionych zostało potwierdzone naukowo. Wbrew pozorom, ich rola nie kończy się wyłącznie na byciu składnikiem odżywek do suplementacji sportowców. BCAA są również istotnym czynnikiem w leczeniu niektórych chorób. Czym są aminokwasy BCAA i jak działają na organizm człowieka – również w stanie choroby?
BCAA (Branched Chain Amino Acids) to grupa trzech aminokwasów rozgałęzionych, których ludzki organizm nie jest w stanie sam wytworzyć, a które są niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. Do BCAA zalicza się leucynę, walinę i izoleucynę. Pierwszy aminokwas bierze udział w procesach metabolicznych i zwiększa wchłanianie przez organizm pozostałych aminokwasów. Drugi – odpowiedzialny jest za utrzymywanie równowagi azotowej i jego przemiany metaboliczne, a także za stymulowanie syntezy białek i branie udziału w biosyntezie cukrów. Trzeci z kolei – za wytwarzanie hemoglobiny i regulowanie poziomu cukru we krwi. Aminokwasy rozgałęzione stanowią 35 proc. wszystkich niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania mięśni aminokwasów. Organizm człowieka przyswaja je o wiele szybciej niż pojedyncze aminokwasy, przez co aż 14 g z 20 g aminokwasów przedostających się do krwioobiegu, to właśnie BCAA.
Aminokwasy BCAA są w stanie wspomóc budowanie mięśni i zwiększanie siły swojego organizmu. Pomagają również spalać tkankę tłuszczową, przyspieszają regenerację (nie tylko tę potreningową), a także – szczególnie w połączeniu z właściwym odżywianiem i treningiem – pozytywnie wpływają na stan zdrowia. Dodatkowo, stwierdzono (podczas badań przeprowadzonych na zwierzętach, których czas życia po suplementacji BCAA wydłużył się o 12 proc., a witalność, wytrzymałość oraz kondycja ruchowa znacznie się polepszyły), że aminokwasy rozgałęzione są w stanie poprawić długość życia oraz jego jakość – przede wszystkim dlatego, że usprawniają funkcje mózgu i przyspieszają czas reakcji. Wszystko to sprawia, że BCAA cieszą się popularnością nie tylko wśród osób profesjonalnie lub amatorsko uprawiających sport, ale również w leczeniu klinicznym. Ich działanie polega bowiem na pobudzaniu syntezy białek, przy jednoczesnym wydzielaniu hormonów anabolicznych (np. hormonu wzrostu). Należy przyjmować je w posiłkach, ponieważ ludzki organizm nie jest w stanie sam doprowadzić do procesu ich syntezy. Wśród najważniejszych efektów działania aminokwasów rozgałęzionych, warto wspomnieć również o tym, że:
Zdecydowana większość aminokwasów metabolizowanych znajduje się w wątrobie. Jedynie metabolizm BCAA – dzięki istnieniu enzymów wytwarzanych przez mitochondria mięśniowe (kalpainy) – zachodzi bezpośrednio w mięśniach, przez co to właśnie aminokwasy rozgałęzione wykorzystywane są do leczenia chorób wątroby – w szczególności encefalopatii wątrobowej, raka wątroby i marskości wątroby. Zostało udowodnione naukowo, że podczas marskości wątroby, suplementacja BCAA wpływa korzystanie na utrzymanie bilansu azotu, dzięki czemu nie dochodzi do encefalopatii wątrobowej. Ponadto, leucyna aktywuje syntezę cytokiny – czynnika wzrostu hepatocytów, biorącego udział w szybszej regeneracji wątroby. Jeśli zaś chodzi o raka wątroby, to postępowanie choroby może zostać powstrzymane, dzięki zneutralizowaniu przez BCAA procesów biochemicznych Pl3K/Akt i NF-kB, nazywanych szlakami sygnałowymi, poprzez regularne hamowanie kinazy mTOR – czyli enzymu umożliwiającego przybieranie na sile i masie mięśniowej – w kierunku kinazy Akt, będącej kluczowym regulatorem metabolizmu i progresji nowotworów. Zatem, odpowiedź na pytanie często zadawane – zwłaszcza przez osoby czynnie uprawiające sport – o to, czy BCAA szkodzi na wątrobę, jest jasna – aminokwasy rozgałęzione nie tylko nie szkodzą wątrobie, ale wręcz mają na nią zbawienny wpływ. Co ciekawe, ta kwestia jest niezmienna nawet, jeśli przesadzimy z suplementacją BCAA. I choć żadne z dotychczas przeprowadzonych badań nie wskazało na to, jakoby dwu- albo trzykrotnie przekroczone ilości aminokwasów rozgałęzionych spowodowały jakiekolwiek skutki uboczne, to zdrowy rozsądek podpowiada, by nie przesadzać z ich nadmiernym przyjmowaniem. Dawkowanie suplementów zawierających w swoim składzie BCAA powinno odbywać się w oparciu o konsultację z profesjonalistą –dietetykiem lub lekarzem. Podczas ustalania, należy wziąć pod uwagę nie tylko stosowaną dietę, treningi, masę i skład ciała, ale również inne zażywane suplementy, które w swoim składzie mogą mieć już aminokwasy rozgałęzione.
Podczas występowania chorób wątroby, we krwi chorego, zauważa się zmniejszony poziom aminokwasów rozgałęzionych i jednocześnie, zwiększony poziom aminokwasów aromatycznych. Ten zmieniony metabolizm aminokwasów powoduje, iż zbyt dużo aminokwasów aromatycznych dostaje się do mózgu, zwiększając przy tym produkcję neurotransmiterów i amin biogennych, powodując choroby wątroby oraz niebezpieczne powikłania. Jeśli dodatkowo wystąpi w takim przypadku niedożywienie – spowodowane przede wszystkim mniejszym spożyciem, przy jednoczesnym, większym zapotrzebowaniu, zmienionym utlenianiu substratów i metabolizmie aminokwasów oraz białek – najpewniej zwiększy się ilość i częstotliwość występowania komplikacji w chorobach wątroby. Dlatego tak ważne jest, by wówczas pacjent został poddany terapii dietetycznej. Wielokrotnie udowodniono, że wzbogacenie diety chorego suplementacją BCAA, korzystnie wpływa na leczenie marskości wątroby, encefalopatii wątrobowej czy raka wątroby. W pierwszym przypadku, aminokwasy rozgałęzione są w stanie częściowo zahamować proces niszczenia hepatocytów i zwiększyć tempo odbudowy wątroby. W drugim – BCAA stanowią źródło energii ograniczającej katabolizm białek i zmniejszają natężenie metabolizmu amoniaku w mięśniach szkieletowych, hamując dostawanie się do organizmu toksycznych amin. Natomiast w trzecim – zmniejszyć możliwość wystąpienia pierwotnego raka wątroby oraz powstrzymać jego rozwój. W aptekach dostępna jest dieta doustna Fresubin® Hepa, której kompozycja oparta jest o zwiększony udział w składzie aminokwasów BCAA, dzięki czemu skutecznie pomaga w walce z chorobami wątroby.
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
