Anoreksja, czyli inaczej jadłowstręt psychiczny to zaburzenie, nad którym osoba chora szybko traci kontrolę. Stąd częste obsesyjne odchudzanie u osób skrajnie szczupłych. Objawy anoreksji są początkowo niegroźne a jej leczenie bardzo trudne. Dlatego warto wiedzieć, na co zwracać uwagę i co powinno niepokoić.
Anoreksja nevosa to zaburzenie o podłożu psychicznym, zwane także jadłowstrętem psychicznym. Choroba najczęściej pojawia się w okresie dojrzewania, stąd często błędnie nazywana jest chorobą nastolatek. Tymczasem zachorować na nią może każdy, choć statystyki pokazują, że częściej dotyczy ludzi młodych oraz osób, które ze względów zawodowych muszą dbać o swoje ciało i szczupłą sylwetkę. Natomiast młodzi ludzie w okresie dojrzewania są bardzo przewrażliwieni, przeczuleni na punkcie swojego wyglądu, nierzadko popadają w niczym nieuzasadnione kompleksy. Stąd obsesyjne dążenie do utraty wagi nawet u osób, które ważą znacznie mniej, niż powinny. Anoreksję diagnozuje się w momencie, gdy osoba walcząca z wyimaginowaną nadwagą, waży o 15% mniej, niż powinna. Charakterystyczne dla anorektyków jest dążenie do perfekcjonizmu na innych polach życia: w pracy, w szkole, na uczelni. Anorektycy są bardzo aktywni fizycznie, potrafią codzienne kilka godzin uprawiać sport i to dość intensywnie.
Wspomniany już perfekcjonizm uważany jest za jedną z przyczyn anoreksji. Zaczyna się zwykle niewinnie, od „chcę być najlepszy” do „muszę być najlepszy”. Obsesyjna chęć dążenia do perfekcjonizmu powoduje głębokie niezadowolenie wewnętrzne, gdy starania zakończą się niepowodzeniem. Efektem są kolejne starania na coraz nowszych gruntach. Nadmiernie wygórowana ambicja zmusza do osiągnięcia ideału na wszystkich możliwych polach, także, jeśli chodzi o wygląd, przy czym osoby cierpiące na anoreksję nie widzą, że ich waga osiągnęła niebezpiecznie niski poziom.
Chęć wypracowania szczupłej sylwetki jest także wynikiem presji społecznej. Żyjemy w czasach kultu szczupłego ciała (moda zmienia się na przestrzeni lat, w czasach rubensowskich za piękne uważano kobiety o obfitych kształtach), wiele młodych osób chce wzorować się na uważanych za ideał piękna modelkach. Tymczasem nie jest tajemnicą, że zawód modelki wymaga zachowania ekstremalnie szczupłej sylwetki (wyjątkiem są modelki plus size), co niekoniecznie jest zdrowe i naturalne.
Istnieje także teoria mówiąca o genetycznych i biologicznych skłonnościach do anoreksji. Udowodniono, że u anorektyków występuje podwyższona ilość hormonu stresu (kortyzonu) i obniżona hormonu szczęścia (serotoniny). Jednak ciężko ocenić, czy to poziom hormonów ma wpływ na rozwój anoreksji, czy też anoreksja powoduje zaburzenia w gospodarce hormonalnej.
Anoreksja jest chorobą rozwijającą się powoli. W przeciwieństwie do typowych chorób zakaźnych tu objawy są łagodne i początkowo można je zlekceważyć. O autodiagnozę może być trudno, osoby z anoreksją nie przyjmują do wiadomości, że mają problem. Dużą rolę w rozpoznaniu zaburzenia ma otoczenie, rodzina, znajomi, nauczyciele, współpracownicy.
Anorektycy często na początku choroby przejawiają duże zainteresowanie gotowaniem. Chętnie przygotowują posiłki nie tylko dla siebie, ale także dla rodziny. Interesują ich różne diety, kaloryczność produktów. Wygląda to niewinnie, ale jeśli tak zachowuje się osoba szczupła, powinno budzić niepokój. Anoreksja powoduje chęć kontrolowania, co będzie podane do jedzenia, jednak nawet to nie jest gwarancją, że anorektyk cokolwiek zje. Dlatego, jeśli podejrzewamy kogoś o skłonności do jadłowstrętu, uważnie przyglądajmy się zachowaniu tej osoby podczas jedzenia. Czy to, co ma na talerzu, rzeczywiście trafia do jej ust, czy może pod stołem karmi psa lub ukradkiem wkłada jedzenie do torebki?
Zmiana stylu ubierania się także może być niepokojącym sygnałem. Anorektycy w obawie krytycznych uwag ze strony otoczenia ukrywają chęć pozbycia się ich zdaniem nadmiarowych kilogramów, stąd początkowe efekty odchudzania mogą być niezauważone. Jeśli osoba, która do tej pory nosiła wyłącznie obcisłe ubrania, nagle zmieniła front i nosi luźne podkoszulki, warto uważnie przyjrzeć się jej nogom i ramionom.
Obsesyjna chęć schudnięcia powoduje też nagłe zainteresowanie sportem. Nie ma nic złego w regularnych treningach, pod warunkiem, że nie odbywają się one siedem dni w tygodniu i nie trwają po kilka godzin dziennie. Takiego tempa nie wytrzymają nawet zawodowi sportowcy.
Osoba z początkującą anoreksją ma silne skłonności do nagłej huśtawki nastrojów. Charakterystyczne są skrajne stany: euforia i depresja. Ponadto warto przyjrzeć się skórze włosom i paznokciom osoby, u której podejrzewamy początki anoreksji. Utrata wagi wiąże się z ubytkiem cennych witamin i minerałów, a to bezpośrednio przekłada się na wygląd – łamliwe włosy i paznokcie, matowa, blada cera, to poważne sygnały ostrzegawcze.
Anoreksja jest chorobą o podłożu psychicznym, dlatego podstawą leczenia powinna być terapia. Choroba jest o tyle trudna do wyleczenia, że leczyć trzeba nie skutki, a przyczyny. Nie wystarczy zmusić osoby chorej do jedzenia, to ona sama musi zrozumieć, że ma problem, uwierzyć, że jej ciało jest niepokojąco szczupłe i wyrazić świadomą chęć zmian. Jednak zanim uda się osiągnąć ten efekt, trzeba ustalić, co było impulsem, który wywołał chorobę.
Sam proces leczenia jest dość długi, mówi się nawet o pięciu latach nieprzerwanej terapii. Jego głównym celem jest eliminacja przyczyn choroby – niskiej samooceny, przekonania o nadwadze, perfekcjonizmu i obsesyjnego dążenia do wyimaginowanego ideału. Ponadto trzeba skupić się na przywróceniu optymalnej wagi ciała, leczeniu schorzeń medycznych będących następstwem długiego niedożywienia. Wreszcie trzeba się skupić na eliminacji czynników, które doprowadziły do choroby. Czasem niezbędna jest zmiana otoczenia, pracy lub szkoły.
Jeśli to możliwe stosuje się ambulatoryjną formę leczenia anoreksji, czasem jednak niezbędna jest hospitalizacja.
Problemem osób z anoreksją jest umiejętność jedzenia. To, co nam wydaje się oczywiste i naturalne, dla nich jest czynnością wymagającą ponownej nauki. Nie da się tak po prostu z dnia na dzień więcej zjeść. Organizm nie jest na to gotowy, układ trawienny nie podoła nagle zwiększonej dawce codziennego pokarmu. Dobrym rozwiązaniem są płynne odżywki, czyli żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Produkty te zawierają optymalną dawkę białek, węglowodanów, witamin i minerałów. Płynna forma ułatwia przełykanie, co dla wieloletnich anorektyków jest niezwykle ważne i łatwiejsze do stolerowania niż tradycyjny posiłek. Dużym plusem jest też stosunkowo mała jednorazowa porcja, ponieważ osoby wychodzące z anoreksji nie są w stanie przyjmować dużych objętości posiłków.
W diecie osoby będącej w trakcie leczenia anoreksji powinny znaleźć się warzywa i owoce, produkty zbożowe, chude mięso, ryby, drób, nabiał. Dieta ta powinna być bogata w błonnik, węglowodany, białka oraz witaminy, przede wszystkim z gruby B i C. Dobrze jest, gdy taką dietę układa doświadczony dietetyk, osoba z anoreksją i w trakcie jej leczenia ma bowiem specyficzne potrzeby żywieniowe. Wbrew pozorom nagła zmiana diety na bardzo obfitą nie spowoduje szybszego powrotu do zdrowia, ale może skutkować tzw. zespołem ponownego odżywienia (z ang. refeeding synrome) dlatego ważne jest stopniowe wprowadzanie pokarmów czy odżywek medycznych, a w początkowej fazie wsparcie poradą dietetyka.
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
