Biegunka to stan, w którym pacjent oddaje luźne stolce o płynnej lub półpłynnej konsystencji co najmniej trzy razy na dobę lub częściej albo w zwiększonej ilości, to znaczy więcej niż 200 ml na dobę. Wg Bristolskiej Skali Uformowania Stolca stolec biegunkowy to typ 6 i/lub 7 (ryc. 1).
Biegunka jest jednym z najczęstszych powikłań żywienia enteralnego czyli żywienia dojelitowego. Doświadcza jej 2-63% pacjentów stosujących taki rodzaj żywienia. Wśród chorych przebywających w oddziałach intensywnej terapii 41% doświadcza biegunki jako powikłanie żywienia enteralnego. Wśród pacjentów onkologicznych nawet 74% cierpi na biegunkę i jest to najczęstszy powód przyjęcia do szpitala.
Biegunka podczas żywienia enteralnego może być związana z niewłaściwym sposobem podaży żywienia dojelitowego oraz z występowaniem choroby podstawowej. W niektórych przypadkach nie jest możliwe uchwycenie konkretnych przyczyn, ponieważ przyczyny te swoiście “nakładają się na siebie”. W trakcie żywienia dojelitowego może wystąpić również biegunka zakaźna lub biegunka spowodowana leczeniem farmakologicznym (szczególnie długotrwałą antybiotykoterapią).
Biegunki mogą być spowodowane:
Najważniejszą zasadą leczenia żywieniowego, która stanowi również profilaktykę biegunek jest odpowiednia higiena żywienia. Polega ona na prawidłowej technice podaży diety do przewodu pokarmowego oraz dostosowaniu rodzaju i sposobu podaży diety do możliwości przewodu pokarmowego pacjenta.
Leczenie biegunek jest zależne od przyczyn jej występowania i polega na zastosowaniu środków przedstawionych w treści artykułu (powyżej). Przed zastosowaniem odpowiedniej metody leczniczej należy wykluczyć infekcje powodujące biegunkę i działania uboczne leków.
Bardzo ważne jest również zastosowanie diety o odpowiednio niskiej osmolalności, ponieważ zbyt wysoka osmolarność może powodować biegunkę lub nasilać ją. Należy również poddać modyfikacji tempo podaży diety, sposób podaży przez wydłużenie czasu podaży, kontrolę tempa podaży za pomocą pomp do żywienia drogą przewodu pokarmowego (możliwość zastosowania wlewu ciągłego).
Podaje się również leki przeciwbiegunkowe, probiotyki.
W niektórych sytuacjach, kiedy podejmowane są próby leczenia biegunki i każda z nich kończy się niepowodzeniem, należy rozważyć zastosowanie żywienia pozajelitowego.
Obecnie dostępne są nowoczesne preparaty diet specjalnego przeznaczenia medycznego do żywienia dojelitowego i nie zaleca się stosowania miksowanych diet kuchennych. Niewątpliwymi zaletami takich diet jest to, że mają wystandaryzowany, niezmienny skład, są jałowe, są źródłem odpowiedniej ilości energii i składników odżywczych w stosunkowo niewielkiej objętości. Dobrze, aby diety te były kliniczne wolne od laktozy i glutenu. Takimi cechami charakteryzują się wszystkie preparaty do żywienia firmy Fresenius Kabi, oprócz preparatu Reconvan, który może zawierać gluten.
Możliwy jest wybór diety kompletnej, czyli takiej która może być zastosowana jako wyłączne źródło pożywienia. Są również diety ze składem dostosowanym do konkretnych jednostek chorobowych np. Diben dla pacjentów z cukrzycą, Supportan dla pacjentów onkologicznych, Fresubin Hepa dla pacjentów z chorobami wątroby.
Dzięki zastosowaniu wyłącznie diet przemysłowych możemy z łatwością kontrolować ilość przyjmowanych kalorii, białka, węglowodanów i tłuszczów oraz w każdym momencie dokonywać niezbędnych modyfikacji. Ułatwia to prowadzenie oraz ocenę skuteczności leczenia żywieniowego.
W przypadku wystąpienia biegunek u chorych onkologicznych dobrym wyborem może być preparat Reconvan (dieta bogatobiałkowa z glutaminą i argininą) lub Intestamin (wysoka zawartość glutaminy, dieta bogata w antyoksydanty).
Występowanie biegunki jako powikłanie żywienia dojelitowego jest zjawiskiem niepożądanym i nie powinno być postrzegane jako norma czy typowy skutek uboczny. Biegunkom można skutecznie zapobiec. W tym celu należy starannie prowadzić żywienie dojelitowe z uwzględnieniem odpowiednio dobranego preparatu z dietą przemysłową i stosować wszystkie możliwe działania profilaktyczne.
mgr Filip Biernacki
dietetyk kliniczny
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
