Celiakia to genetyczna choroba, która wymusza daleko idące zmiany w sposobie odżywiania się. Ich skrupulatne przestrzeganie pozwala całkowicie wyeliminować ryzyko związane z powikłaniami. Ponadto poprawia samopoczucie, nie tylko fizyczne, ale i psychiczne.
Chociaż celiakia jest chorobą układu pokarmowego, objawy z nią związane mogą przyjmować różną postać, niekoniecznie charakterystyczną dla dolegliwości gastrycznych. Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje celiakii. Z każdą z nich związana jest pewna grupa objawów lub ich brak.
Związane z nią dolegliwości bardzo łatwo powiązać z chorobą układu pokarmowego. Typowe objawy celiakii to:
Celiakia nietypowa
Objawy mogące wskazywać na występowanie celiakii są niejednoznaczne, nietypowe i mogą być mylące. Do najczęstszych należą:
Szacuje się, że nietypowa postać celiakii występuje aż siedem razy częściej niż typowa, jednak niejednoznaczne objawy utrudniają postawienie właściwej diagnozy.
Celiakia bezobjawowa
Ten rodzaj choroby nie daje żadnych objawów, a o jej występowaniu świadczy jedynie specjalistyczne badanie krwi i pozytywny wynik na obecność przeciwciał.
Wskazaniem do badań w kierunku zdiagnozowania celiakii jest wywiad, jaki przeprowadza lekarz pierwszego kontaktu. Często zdarza się, że sami pacjenci na drodze eksperymentów kulinarnych dochodzą do wniosku, że lepiej czują się po odstawieniu produktów zawierających gluten. Samodzielna zmiana diety na bezglutenową to jednak poważny błąd, który może zafałszować wyniki badań. Nie powinno się tego robić. Dopiero lekarz gastroenterolog po wykonaniu specjalistycznych badań zadecyduje, czy niezbędne będzie wykluczenie glutenu z codziennego menu.
Do podstawowych badań potwierdzających lub wykluczających celiakię należą:
Celiakia jest chorobą związaną z nietolerancją przez układ pokarmowy glutenu. Wykluczenie go z diety pozwala na regenerację kosmków jelitowych i ogólną poprawę zdrowia. Nie ma lekarstwa na celiakię, diety bezglutenowej trzeba przestrzegać dożywotnio. Jeśli choroba jest zaawansowana i doszło do znacznych niedoborów i znacznej utraty masy ciała, lekarz może zalecić suplementację witamin i minerałów oraz wzbogacenie diety odżywkami medycznymi typu Fresubin DRINK.
W przypadku celiakii dieta polega na wykluczeniu z menu wszystkich produktów zawierających gluten. Chociaż gluten sam w sobie jest białkiem znajdującym się w ziarnach zbóż: jęczmienia, żyta, pszenicy i owsa, to znajdziemy go nie tylko w pokarmach typowo mącznych. Jego obecność notuje się także między innymi w jogurtach, parówkach, sosach, cukierkach, chipsach i pasztetach. Gluten może pojawić się także w niektórych lekach. Osoby zobowiązane do przestrzegania diety bezglutenowej powinny wyrobić sobie nawyk czytania etykiet na wszystkich produktach spożywczych.
Lista produktów, które nie zawierają glutenu i można je bezpiecznie jeść, nie jest tak krótka, jak to się może wydawać osobom, które nigdy nie miały do czynienia z dietą bezglutenową. Znajdują się na niej między innymi:
Kupując płatki kukurydziane i ryżowe, trzeba zwrócić uwagę, czy nie zawierają one słodu jęczmiennego.
Nabiał wolny od glutenu: mleko, biały ser, jogurt naturalny, kefir, maślanka, jaja.
Dostępny dla chorych na celiakię nabiał nie przestawia się zbyt bogato. Niestety wszelkie serki homogenizowane, jogurty owocowe, sery żółte i topione oraz śmietana mogą zawierać w składzie gluten.
Nie ma ograniczenia co do warzyw i owoców. Można spożywać wszystkie, także owoce suszone. Te ostatnie zaleca się jednak myć przed spożyciem, nawet jeśli są paczkowane – zdarza się, że owoce są przesypywane mąką, by się nie kleiły.
Mięso i wędliny w zasadzie są bezpieczne, podobnie jak ryby i owoce morza. Warto uważać na tanie wędliny i mięso mielone, mogą być wzbogacone mąką z glutenem.
Słodycze na bazie mąki bezglutenowej można jeść bez granic. Na inne niestety trzeba uważać. Dozwolone są wszelkie galaretki, kisiele na bazie mąki ziemniaczanej, orzechy, miód, dżemy, czekolada twarda.
Z napojów wykluczyć należy kawę zbożową, piwo i whiskey. Gluten może być obecny w niektórych likierach.
Bezpiecznie można używać tłuszczów zwierzęcych, a także masła, margaryny i oliwy z oliwek.
Należy ostrożnie podchodzić do mieszanek przypraw, majonezu, musztardy i przecierów pomidorowych. Chociaż może to być zaskoczeniem, gluten znajduje się także w proszku do pieczenia. Za to nie ma go w drożdżach.
Aby mieć pewność, że produkt jest bezpieczny dla osoby z celiakią, najlepiej jest wybierać produkty oznaczone przekreślonym kłosem, oraz wspomagać się wykazem produktów bezpiecznych zamieszczonym np. na portalu celiakia.pl.
Warto pamiętać, że w sytuacji, gdy nie ma możliwości zjeść pełnowartościowego, bezpiecznego posiłku można wspomóc się bezglutenowymi dietami doustnymi dostępnymi w aptekach. Dobrym rozwiązaniem może okazać się Fresubin Energy DRINK – dieta doustna kompletna pod względem odżywczym, czyli dostarczająca wszystkie niezbędne składniki odżywcze, witaminy i minerały, bezpieczna dla osób chorych na celiakię. Fresubin DRINK dostępny jest o smaku: wanilii, truskawki, czekolady, czarnej porzeczki.
Celiakia traktowana jest jako choroba wieku dziecięcego. Ciągle pokutuje mit, że można z niej wyrosnąć w okresie dojrzewania. Tymczasem celiakia jest chorobą genetyczną – nie można z niej wyrosnąć, nie można jej wyleczyć. Diety trzeba przestrzegać przez całe życie. Kobiety chorują dwukrotnie częściej od mężczyzn. Choroba może ujawnić się w każdym wieku. Najczęściej jednak diagnozuje się ją u dzieci w wieku 2 – 4 lat i osób w przedziale wiekowym 30 – 50 lat. Choroba może ujawnić się także u kobiet w ciąży, osób po operacjach, silnych infekcjach, narażonych na długotrwały stres.
Szacuje się, że na każde sto osób jedna boryka się z celiakią. Niestety odsetek wykrywalności wynosi zaledwie 5%. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z faktu, że choruje na celiakię. Tymczasem nieleczona celiakia może skutkować nowotworami gardła, przełyku i jelit, osteoporozą, niepłodnością, a u kobiet wczesną menopauzą i skłonnością do poronień.
Na szczęście ciągle rosnąca świadomość diety bezglutenowej, między innymi spowodowana modą na „bezglutenową dietę” spowodowała, że produkty bezglutenowe są coraz lepsze, dostępne w coraz większej ilości sklepów, a restauracje coraz częściej mają w swoim menu bezglutenowe dania.
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
