W medycynie wyróżnia się przede wszystkim dwa rodzaje cukrzycy: typ 1, który występuje u pacjentów poniżej 30. roku i wymaga wdrożenia leczenia (insulinoterapii), oraz typ 2 – jego przyczyn należy dopatrywać się w niehigienicznym trybie życia i otyłości pacjentów. W obu przypadkach konieczna jest wizyta u diabetologa i ułożenie odpowiedniej diety. Chory, u którego zdiagnozowano cukrzycę, powinien dostosować swoje aktualne nawyki żywieniowe do nowych okoliczności, co pozwoli mu uniknąć wielu przykrych następstw choroby. Jak wygląda dieta w cukrzycy i co może jeść diabetyk?
Zdiagnozowany diabetyk powinien jak najszybciej znaleźć się pod stałą opieką dobrego lekarza, który będzie sprawował nadzór nad dietą. Pomocne są również konsultacje u dietetyków, którzy pracują z cukrzykami. Przed ułożeniem jadłospisu należy obliczyć zapotrzebowanie kaloryczne pacjenta. Ten wynik będzie się różnił w zależności od: masy ciała, wieku i trybu życia badanego. Co więcej, będzie stanowił wartość wyjściową przy układaniu diety. Szczególnie w przypadku cukrzycy typu 2, której celem leczenia jest pomoc pacjentowi w zrzuceniu zbędnych kilogramów. Chory na cukrzycę powinien być również poinformowany przez lekarza, jaki konieczny jest procentowy rozkład makroskładników, czyli białek, węglowodanów i tłuszczów, w jego diecie. Każdy cukrzyk musi szczególnie uważać na tłuszcze i dbać o to, by stanowiły do 25% dziennego zapotrzebowania. Należy również zwracać uwagę na jakość dostarczanego do organizmu białka i węglowodanów.
Dieta dla cukrzyka jest układana według tych samych zasad, które stosują osoby zdrowe dbające o swoją sylwetkę i samopoczucie. Każdy chory na cukrzycę powinien jeść od pięciu do nawet siedmiu niewielkich posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu. Bardzo ważne, by jedzenie spożywać o stałych porach, by zapobiegać gwałtownym spadkom poziomu glukozy we krwi. Posiłki powinny być staranie skomponowane, w żadnym nie może zabraknąć w nich cennych makroskładników. Przed jedzeniem pacjent z cukrzycą typu 1 powinien obliczyć wymienniki węglowodanowe dla porcji, by potem móc zażyć odpowiednią dawkę insuliny. Bardzo dobrą praktyką jest wybieranie do jedzenia produktów o niskim indeksie glikemicznym.
Chory na cukrzycę, przyrządzając posiłki, powinien kierować się indeksem glikemicznym (IG) i ładunkiem glikemicznym (ŁG) poszczególnych produktów, z których przygotowuje potrawy. IG określa, jak dany składnik żywnościowy wpływa na poziom glukozy we krwi na dwie–trzy godziny po jego spożyciu. Im wyższa wartość indeksu glikemicznego danego produktu, tym wyższy poziom glukozy we krwi po jej zjedzeniu. Produkty dzieli się na te o niskim indeksie glikemicznym (IG ≤55), średnim (IG = 56–69) oraz wysokim (IG ≥70).
Diabetyk powinien unikać produktów o wysokim IG, a jeśli to możliwe – także o średnim. Jak można łatwo sprawdzić, czy dany produkt jest bezpieczny? Służą do tego specjalne tabele, z których można odczytać, czy dany składnik jest zdrowy.
Drugim ważnym wskaźnikiem w żywieniu cukrzyka jest ładunek glikemiczny, który opiera się na indeksie glikemicznym potrawy oraz wielkości porcji. IG klasyfikuje węglowodany ze względu na tempo ich wchłaniania, natomiast ŁG uwzględnia zawartość węglowodanów w produkcie. Składniki potraw ze względu na ładunek glikemiczny dzieli się na te o niskim ŁG (<10), średnim (11–19) i wysokim (>20). Do obliczenia ładunku glikemicznego używa się prostego wzoru: ŁG = IG × węglowodany (g) / 100. Wartości te można również odczytać z tabel. Osoby chorujące na cukrzycę mogą okazjonalnie sięgać po produkty o wysokim indeksie, powinny jednak ograniczać ich ilość, a przed jedzeniem obliczyć wymienniki węglowodanowe. W takim razie: co może jeść cukrzyk bez ograniczeń?
W odpowiednio zbilansowanej diecie diabetyka powinno znaleźć się pięć porcji warzyw i owoców. Diabetyk może jeść jarzyny o niskim IG, takie jak: awokado, brukselka, cukinia, cebula, cykoria, fasolka szparagowa, grzyby, kiszona kapusta, ogórki, oliwki, seler naciowy, bakłażan, zielone liście, papryka, rzodkiew. Warzywa przy cukrzycy pełnią ważną funkcję, ponieważ dostarczają niezbędnych witamin i minerałów, a co więcej, zawarty w nich błonnik spowalnia wchłanianie glukozy. Witaminy A, D, E, K rozpuszczają się w tłuszczach, dlatego do zieleniny warto dodawać oliwę z oliwek, orzechy lub pestki. Dobrym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3 oraz omega-6 są również ryby morskie. Wiele osób zastanawia się, jakie może jeść owoce przy cukrzycy. Najlepiej te o niskim IG, a szczególnie: czarną porzeczkę, rabarbar (bez dosładzania), borówki, czerwoną porzeczkę, maliny, truskawki, wiśnie, grejpfruty, gruszki, mandarynki, marakuję, świeże morele, brzoskwinie i jabłka. W zdrowej diecie owoce powinny być spożywane w pierwszej części dnia – do godziny 12, w towarzystwie tłuszczu, na przykład w obecności siekanych migdałów czy orzechów, co pomoże dodatkowo obniżyć ich wskaźnik IG.
Czego absolutnie nie może jeść cukrzyk? Z jadłospisu należy wyeliminować słodycze: ciasta, ciastka, cukierki, batoniki, cukier w każdej postaci i tłuszcze nasycone. Posiłki powinny być świeże, kolorowe i zdrowe. Istotne jest urozmaicanie posiłków i wdrożenie dobrych praktyk kulinarnych.
Cukrzycy powinni pamiętać, że poza rodzajem produktów oraz wielkością porcji istotne znaczenie dla ich zdrowia ma wybrana technika przygotowywania posiłków. Najlepsze jest gotowanie i przyrządzanie potraw na parze, duszenie, pieczenie w pergaminie lub folii i grillowanie bez dodatku tłuszczu. Niezawodnym sposobem na obniżenie indeksu glikemicznego produktów mącznych oraz kasz jest gotowanie ich al dente. Na początku przygody z gotowaniem potraw dla cukrzyka można korzystać z gotowych produktów – napojów o wysokiej zawartości białka, wzbogaconych witaminami. Warto spróbować Diben DRINK – preparat o indeksie glikemicznym poniżej 55, który zawiera błonnik pokarmowy oraz jednonienasycone kwasy tłuszczowe. Dziennie można spożywać od dwóch do trzech butelek, by uzupełnić dietę, lub pięć butelek, jeśli Diben DRINK ma stanowić dla diabetyka jedyne źródło pokarmu. Diben DRINK moze okazac się dobrym pomysłem na pełnowartościowy posiłek dla osób z cukrzycą podczas podróży, w pracy w szkole.
Dieta dla cukrzyka może być smaczna, kolorowa, zdrowa i wcale nie musi wiązać się z wielkimi wyrzeczeniami. Odpowiednio skomponowany jadłospis przyda się nie tylko choremu, ale i całej jego rodzinie. Przyrządzanie prawidłowo zbilansowanych, wysokiej jakości posiłków pozytywnie wpłynie na zdrowie wszystkich, którzy będą je jedli.
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
