Kacheksja to dolegliwość towarzysząca chorobie nowotworowej. Poznaj objawy kacheksji nowotworowej oraz sposoby jej leczenia.
Brak apetytu i łaknienia – oraz w opozycji: uczucie szybkiego nasycenia – to dolegliwości, z którymi zmaga się zdecydowana większość osób borykających się z chorobą nowotworową. Jak łatwo się domyśleć, wspomniane czynniki – zresztą w dość krótkim czasie – są w stanie doprowadzić do nadmiernej utraty wagi oraz rozpadu tkanki mięśniowej. Konsekwencją tego może okazać się m.in. ograniczenie sprawności fizycznej, przewlekłe zmęczenie, wpisujące się w rozwój kacheksji nowotworowej.
Kacheksja nowotworowa określana bywa również jako zespół wyniszczenia nowotworowego bądź też zespołem kacheksja–anoreksja. Sama nazwa choroby wywodzi się z języka greckiego i w dosłownym tłumaczeniu oznacza złą kondycję (kakòs – zły, héxis – kondycja). Z kolei anoreksja to rodzaj zaburzenia odżywiania objawiający się jadłowstrętem, któremu towarzyszy ustawiczne zmniejszanie ilości spożywanych pokarmów. Kacheksja nowotworowa dotyka głównie pacjentów zmagających się z nowotworem przełyku, trzustki, żołądka, jelita grubego, płuc, piersi, odbytnicy, prostaty oraz chłoniaków nieziarniczych. Jak widać, miejsce powstania nowotworu niejako w sposób naturalny warunkuje wyniszczenie organizmu, składając się na objawy cechujące zespół kacheksja–anoreksja.
Tym, co definiuje źródło kacheksji nowotworowej są wynikające z choroby zaburzenia metaboliczne (inne określenie kacheksji nowotworowej to „wieloczynnikowy zespół zaburzeń metabolicznych”) W okresie zapadnięcia na chorobę nowotworową, organizm odpowiada na przewlekły stan zapalny wywołany np. przez raka żołądka, hipermetabolizmem cukrów, tłuszczów i białek. Prowadzi to oczywiście do wyniszczenia organizmu.
Do charakterystycznych objawów w kontekście wyniszczenia nowotworowego zaliczamy przede wszystkim:
Na tym jednak nie kończy się lista objawów kacheksji, gdyż do wspomnianych czynników dołączają również zmiany w wyglądzie (utrata masy ciała nie wyczerpuje wszystkich objawów) oraz zachowaniu chorego. W przypadku tych pierwszych mamy do czynienia z bladością cery, przesuszeniem skóry, uczuciem suchości w ustach, a także zmatowaniem włosów czy występowaniem tzw. „cieni” pod oczami.
Należy dodać, iż kacheksji nowotworowej towarzyszy z reguły depresja, która z kolei stanowi bezpośrednią przyczynę spadku poziomu nastroju, wycofania z życia towarzyskiego, ograniczenia lub całkowitej rezygnacji z życia seksualnego czy też odczuwanego na co dzień lęku.
Wszystkie wymienione powyżej czynniki sprawiają, iż wykonywanie codziennych, prozaicznych czynności takich jak chociażby toaleta czy założenie odzieży, zaczyna sprawiać poważny problem. Nie dziwi więc fakt, że chory – uzależniony od pomocy rodziny – postrzega siebie na zasadzie ciężaru i nierzadko traci motywację do walki z chorobą. Ponadto pogorszeniu ulega więź na linii pacjent – rodzina, gdyż najbliżsi często nie są w stanie zrozumieć zachowania osoby z kacheksją nowotworową.
Kacheksja nowotworowa utrudnia, a nierzadko całkowicie uniemożliwia, kontynuację leczenia onkologicznego. Ponadto wpływa ona na znaczne obniżenie poziomu jakości życia. To niezwykle groźna choroba, która może zakończyć się śmiercią pacjenta. W związku z powyższym konieczna jest szybka reakcja. Poprawne leczenie onkologiczne musi uwzględniać odpowiedź na wyniszczenie nowotworowe. Ważne jednak, by zastosować prowadzenie terapii żywieniowej opartej na indywidualnych zaleceniach dietetycznych. Ilu pacjentów onkologicznych, tyle objawów choroby nowotworowej, w tym oczywiście (niestety) objawów wyniszczenia nowotworowego.
Pierwszy etap leczenia choroby polega przede wszystkim na zrozumieniu zachowania oraz potrzeb chorego. Nie należy zmuszać pacjenta do jednorazowego zjadania dużych ilości pokarmów. Zamiast tego poleca się częste podawanie małych porcji, z uwzględnieniem zaburzonego poczucia smaku. Potrawy powinny uwzględniać aktualne preferencje smakowe chorego, stosowanie naturalnych przypraw na bazie ziół (suszonych lub naturalnych), imbiru czy kurkumy, może urozmaicić i uatrakcyjnić smak posiłku. Z uwagi na fakt, iż jedzenie postrzegane jest na zasadzie czynności społecznej – samotność odczuwana jest często właśnie w sytuacji braku towarzystwa np. podczas obiadu – warto zachęcać pacjentów onkologicznych do spożywania posiłków w towarzystwie najbliższych im osób.
W następnej kolejności konieczne jest zniwelowanie odwracalnych przyczyn upośledzających odżywianie, a więc między innymi zmian zapalnych błon śluzowych jamy ustnej, nudności, wymiotów, zaparć, duszności, bólu nowotworowego czy też biegunki.
Sama dieta powinna brać pod uwagę preferencje pacjenta. Niemniej jednak nie poleca się spożywania potraw wysoko przetworzonych, smażonych (zwłaszcza na głębokim tłuszczu). Zamiast nich warto sięgnąć po dania gotowane na parze, pieczone w folii bądź na ruszcie.
Przed podaniem owoców należy usunąć skórkę oraz pestki/gniazdo nasienne. Jeśli pacjent ma zaburzenia połykania (także zwężenie przełyku powodowane m.in. przez nowotwory rosnące do światła przełyku lub go uciskające), wówczas konieczne jest przetarcie owoców na papkę. Podobne postępowanie należy wdrożyć także w przypadku innych pokarmów o konsystencji stałej. Dobrym rozwiązaniem jest przyrządzanie pożywnych zup-kremów.
Warto dodać, iż duże znaczenie w leczeniu kacheksji nowotworowej ma uzupełnienie jadłospisu pacjenta w specjalistyczne płynne preparaty, wykazujące działanie odżywcze. W składzie tego rodzaju produktów nie brakuje składników odżywczych, a więc białek, węglowodanów, tłuszczy, elektrolitów, witamin i mikroelementów. Opisywane odżywki cechuje głównie wysoka kaloryczność oraz płynna, łatwo przyswajalna postać. Preparaty powinny być przyjmowane regularnie – najlepiej pomiędzy posiłkami – i wypijane małymi porcjami.
Kolejnym z etapów terapii jest wdrożenie leczenia farmakologicznego. Wśród powszechnie stosowanych leków w leczeniu farmakologicznym kacheksji wymienić należ progestageny, leki prokinetyczne oraz kortykosteroidy.
Progestageny – ich zadaniem jest przede wszystkim pobudzenie łaknienia u chorego. Ponadto wypływają one na odczuwalną poprawę samopoczucia. Równocześnie zaleca się nierozpoczynanie leczenia progestagenami w końcowej fazie choroby nowotworowej. Wyniszczenie nowotworowe jest już wtedy zbyt daleko posunięte, by mogło poprawić je leczenie żywieniowe.
Leki prokinetyczne – to środki osłabiające niedrożność przewodu pokarmowego.
Kortykosteroidy – podobnie jak progestageny wpływają one na poprawę apetytu, jednocześnie powodując wzrost masy tłuszczowej i zatrzymanie płynów. Dodatkowo wykazują działanie przeciwwymiotne i poprawiają samopoczucie.
NLPZ – niesteroidowe leki przeciwzapalne, obarczone największym ryzykiem działań niepożądanych nie są zalecane jako pojedynczy lek ze względu na sprzeczne wyniki badań. Natomiast, po konsultacji z lekarzem, mogą stanowić jeden z elementów w leczeniu farmakologicznym.
Serwis zywieniemaznaczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
