Czym jest krwiak podtwardówkowy – objawy, przyczyny, rozpoznanie i leczenie

Krwiak podtwardówkowy pojawia się najczęściej jako powikłanie poważnego urazu głowy. Jest stanem zagrażającym życiu, jednak szybka interwencja i rehabilitacja pozwalają na powrót do zdrowia.

Czym jest krwiak podtwardówkowy?

Krwiak podtwardówkowy jest najczęściej powikłaniem urazu głowy, w wyniku którego dochodzi do gromadzenia się krwi w przestrzeni między oponami mózgowymi. Jego nazwa wskazuje na dokładną lokalizację problemu – krwiak znajduje się pomiędzy oponą pajęczą (tzw. pajęczynówką) a oponą twardą (tzw. twardówką). W zdecydowanej większości przypadków mamy do czynienia z krwiakiem jednostronnym, jedynie w ok. 10% z krwiakiem dwustronnym.

Osoba z krwiakiem podtwardówkowym potrzebuje natychmiastowej pomocy medycznej. Jest to stan zagrażający życiu lub mogący doprowadzić do poważnych powikłań. Warto dodać, że to najczęściej występujący ze wszystkich krwiaków mózgu.

Rodzaje krwiaka podtwardówkowego

Istnieją dwa podstawowe rodzaje krwiaka podtwardówkowego: ostry krwiak podtwardówkowy i przewlekły krwiak podtwardówkowy (dodatkową kategorię stanowi krwiak podostry). Głównym kryterium różnicującym jest tutaj czas, po jakim pojawiają się objawy.

Ostra postać krwiaka podtwardówkowego zwykle związana jest z poważnymi urazami głowy. Postać przewlekła może mieć inne przyczyny i dotyczy głównie osób z konkretnych grup ryzyka.

Krwiak podtwardówkowy – dlaczego powstaje?

Do patologicznego gromadzenia się krwi w przestrzeni podtwardówkowej dochodzi najczęściej z powodu urazu głowy. W takiej sytuacji mózg przemieszcza się w czaszce, uszkadzając żyły stanowiące połączenia niezbędne do prawidłowego funkcjonowania struktur mózgowych. Wypływająca z rozerwanych żył krew stopniowo gromadzi się pod twardówką, wywołując ucisk na mózg.

Przyczyną ostrego krwiaka podtwardówkowego jest zwykle poważny uraz głowy, pojawiający się z reguły na skutek upadku lub u ofiar przemocy, a także wśród osób biorących udział w wypadkach komunikacyjnych. Krwiak podtwardówkowy przewlekły dotyczy w szczególności osób z kilku grup ryzyka. Są to seniorzy, u których masa mózgu jest mniejsza, a żyły mniej elastyczne, a także pacjenci zażywający leki zmniejszające krzepliwość krwi. W grupie ryzyka są także osoby nadużywające alkoholu, u których nawet niewielki uraz może wywołać groźne krwawienie.

Jakie są objawy krwiaka?

Jak wygląda krwiak? Warto zdać sobie sprawę, że chociaż sam krwiak nie jest widoczny gołym okiem, to niektóre objawy krwawienia do przestrzeni podtwardówkowej są charakterystyczne i zawsze powinny stanowić sygnał do wezwania pogotowia ratunkowego.

Ostry krwiak po uderzeniu w głowę daje objawy neurologiczne, często wiąże się z utratą przytomności. Zaobserwować można narastające stopniowo symptomy, takie jak:

• ból głowy,
• zaburzenia świadomości,
• możliwa chwilowa lub dłuższa utrata przytomności,
• niedowłady (dotyczące jednej połowy ciała),
• poszerzona jedna ze źrenic (w połączeniu z brakiem wrażliwości na światło).

Objawy przewlekłego krwiaka podtwardówkowego narastają bardzo wolno. Wielu pacjentów nie potrafi zidentyfikować momentu urazu. Głównym symptomem są bóle głowy, a także zaburzenia pamięci i inne zaburzenia poznawcze. Możliwe są krótkie zaburzenia świadomości, jednak przez większość czasu chory funkcjonuje prawidłowo. Na szczególną uwagę zasługuje kwestia krwiaka mózgu u alkoholika – trzeba pamiętać, że osoby uzależnione od alkoholu znajdują się w grupie ryzyka, a stan upojenia alkoholowego dodatkowo sprzyja upadkom czy potknięciom, w tej sytuacji wyjątkowo niebezpiecznym.

Leczenie krwiaka podtwardówkowego

Czy krwiak jest groźny? Zdecydowanie tak, ponieważ jego powikłania mogą doprowadzić nawet do śmierci. Z reguły stosuje się leczenie operacyjne, w szczególności w przypadku krwiaka ostrego. Specjalista usuwa znajdujące się nad problematycznym miejscem kości czaszki, a następnie sam krwiak. Przy krwiaku przewlekłym, w zależności od jego rozmiarów i stopnia zaawansowania objawów, stosuje się zarówno leczenie operacyjne, jak i zachowawcze – wchłanianie krwiaka mózgu jest wówczas starannie monitorowane.

Życie po operacji krwiaka mózgu

Krwiak podtwardówkowy to powikłanie, które można wyleczyć i powrócić do pełnej sprawności. Konieczne jest jednak podjęcie szybkiej interwencji medycznej. Należy też pamiętać, że w wielu przypadkach dochodzi do nieodwracalnych zmian lub zaburzeń wymagających długotrwałych działań rehabilitacyjnych. Często pacjenci borykają się z objawami neurologicznymi np. niedowładami, problemami z mową czy funkcjami poznawczymi. W takiej sytuacji konieczna jest terapia dostosowana do indywidualnych potrzeb – często przypomina rehabilitację np. po udarze mózgu.

Istotnym elementem przyspieszającym powrót do zdrowia jest odpowiednia dieta. Szczególnie w okresie okołooperacyjnym warto sięgnąć po specjalistyczne odżywki medyczne (Czym jest żywienie medyczne?), zapewniające bezpieczną dietę bezresztkową, łatwo przyswajalną porcję energii i niezbędne do regeneracji witaminy oraz minerały.

Krwiak podtwardówkowy to stan zagrażający życiu, dlatego nie można lekceważyć objawów mogących świadczyć o jego powstaniu. Reagując szybko na niepokojące symptomy neurologiczne, zwiększamy szansę na uniknięcie groźnych powikłań.