Krwiak podtwardówkowy to schorzenie neurologiczne, pojawiające się najczęściej jako powikłanie poważnego urazu głowy. Jest stanem zagrażającym życiu, jednak szybka interwencja i rehabilitacja pozwalają na powrót do zdrowia.
Krwiak podtwardówkowy jest najczęściej powikłaniem urazu głowy, w wyniku którego dochodzi do gromadzenia się krwi w przestrzeni między oponami mózgowymi. Jego nazwa wskazuje na dokładną lokalizację problemu – krwiak znajduje się pomiędzy oponą pajęczą (tzw. pajęczynówką) a oponą twardą (tzw. twardówką). W zdecydowanej większości przypadków mamy do czynienia z krwiakiem jednostronnym, jedynie w ok. 10% z krwiakiem dwustronnym.
Osoba z krwiakiem podtwardówkowym potrzebuje natychmiastowej pomocy medycznej. Jest to stan zagrażający życiu lub mogący doprowadzić do poważnych powikłań. Warto dodać, że to najczęściej występujący ze wszystkich krwiaków mózgu.
Istnieją dwa podstawowe rodzaje krwiaka podtwardówkowego: ostry krwiak podtwardówkowy i przewlekły krwiak podtwardówkowy (dodatkową kategorię stanowi krwiak podostry). Głównym kryterium różnicującym jest tutaj czas, po jakim pojawiają się objawy.
Ostra postać krwiaka podtwardówkowego zwykle związana jest z poważnymi urazami głowy. Postać przewlekła może mieć inne przyczyny i dotyczy głównie osób z konkretnych grup ryzyka.
Do patologicznego gromadzenia się krwi w przestrzeni podtwardówkowej dochodzi najczęściej na skutek urazu głowy. W takiej sytuacji mózg przemieszcza się w czaszce, uszkadzając żyły stanowiące połączenia niezbędne do prawidłowego funkcjonowania struktur mózgowych. Wypływająca z rozerwanych żył krew stopniowo gromadzi się pod twardówką, wywołując ucisk na mózg, a to z kolei prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego i zaburzenia prawidłowego funkcjonowania mózgu.
Przyczyną ostrego krwiaka podtwardówkowego jest zwykle poważny uraz głowy, pojawiający się z reguły w wyniku upadku lub przemocy, a także wśród osób biorących udział w wypadkach komunikacyjnych. Krwiak podtwardówkowy przewlekły dotyczy w szczególności osób z kilku grup ryzyka. Są to seniorzy, u których masa mózgu jest mniejsza, a żyły mniej elastyczne, pacjenci zażywający leki zmniejszające krzepliwość krwi (np. warfaryna, heparyna drobnocząsteczkowa) oraz osoby z wrodzonymi wadami naczyniowymi, takimi jak malformacje tętniczo-żylne czy tętniaki. Szczególnie narażeni na wystąpienie krwawienia podtwardówkowego pozostają ponadto pacjenci dializowani, z chorobami nowotworowymi (zwłaszcza z przerzutami do mózgu) oraz po zabiegach neurochirurgicznych. Należy też podkreślić powiązanie krwiak podtwardówkowy a alkohol – u osób nadużywających napojów wyskokowych nawet niewielki uraz może wywołać groźne krwawienie.
Jak wygląda krwiak? Warto zdać sobie sprawę, że chociaż sam krwiak mózgu nie jest widoczny gołym okiem, to niektóre objawy krwawienia do przestrzeni podtwardówkowej są charakterystyczne i zawsze powinny stanowić sygnał do wezwania pogotowia ratunkowego.
Ostry krwiak po uderzeniu w głowę daje objawy neurologiczne, często wiąże się z utratą przytomności. Zaobserwować można narastające stopniowo symptomy, takie jak:
Objawy krwiaka podtwardówkowego przewlekłego narastają bardzo wolno i są mniej specyficzne, co często utrudnia jego rozpoznanie. Wielu pacjentów nie potrafi zidentyfikować momentu urazu. Głównym symptomem są bóle głowy, a także zaburzenia pamięci i pogorszenie funkcji poznawczych. Mogą wystąpić zaburzenia równowagi, postępujące spowolnienie psychoruchowe, a nawet zmiany osobowości. Możliwe są krótkie zaburzenia świadomości, przez większość czasu jednak chory funkcjonuje prawidłowo. U osób starszych objawy krwiaka mogą być mylnie interpretowane jako oznaki demencji lub procesu starzenia. Często dopiero nasilenie symptomów lub pojawienie się nowych, takich jak niedowład kończyn czy zaburzenia mowy, skłania do wykonania dokładniejszej diagnostyki.
Na szczególną uwagę zasługuje kwestia krwiaka mózgu u alkoholika – trzeba pamiętać, że osoby uzależnione znajdują się w grupie ryzyka, ponieważ alkohol zaburza krzepliwość krwi, a stan upojenia alkoholowego dodatkowo sprzyja upadkom czy potknięciom, w tej sytuacji wyjątkowo niebezpiecznym.
Przy podejrzeniu krwiaka podtwardówkowego tomografia komputerowa głowy bez kontrastu jest badaniem pierwszego wyboru, które pozwala na szybkie wykrycie krwiaka i ocenę jego wielkości, lokalizacji oraz efektu masy. W diagnozowaniu krwiaków przewlekłych i podostrych przydatny bywa rezonans magnetyczny. Umożliwia on dokładniejszą ocenę wieku krwiaka oraz jego wpływu na otaczające struktury mózgowe. W niektórych przypadkach wykonuje się również angiografię naczyń mózgowych, aby zidentyfikować źródło krwawienia, zwłaszcza jeśli podejrzewa się wrodzone malformacje naczyniowe.
Czy krwiak jest groźny? Zdecydowanie tak, ponieważ jego powikłania mogą doprowadzić nawet do śmierci. Z reguły stosuje się leczenie operacyjne, w szczególności w przypadku krwiaka ostrego z nasilonymi objawami neurologicznymi. Specjalista wykonuje kraniotomię (otwarcie czaszki) lub trepanację (wywiercenie otworów w kościach czaszki), usuwa skrzep krwi, identyfikuje i zatrzymuje krwawienie, a następnie zamyka ranę, często pozostawiając dren dla odprowadzenia ewentualnego płynu. Przy krwiaku przewlekłym, w zależności od jego lokalizacji, rozmiarów i stopnia zaawansowania objawów, może zostać wdrożone leczenie zarówno operacyjne, jak i zachowawcze – wchłanianie krwiaka mózgu jest wówczas starannie monitorowane.
Trzeba pamiętać, jak niebezpieczny jest krwiak podtwardówkowy – śmiertelność pacjentów z tą przypadłością utrzymuje się na poziomie 5–20%. Z drugiej strony powikłanie to można wyleczyć i powrócić do pełnej sprawności. Konieczne jest jednak podjęcie szybkiej interwencji medycznej. Należy też pamiętać, że w wielu przypadkach dochodzi do nieodwracalnych zmian lub zaburzeń wymagających długotrwałych działań rehabilitacyjnych. Często pacjenci borykają się z objawami neurologicznymi: niedowładami, problemami z mową czy funkcjami poznawczymi. W takiej sytuacji niezbędna jest terapia dostosowana do indywidualnych potrzeb – często przypomina rehabilitację np. po udarze mózgu.
Istotnym elementem przyspieszającym powrót do zdrowia jest odpowiednia dieta. Szczególnie w okresie okołooperacyjnym warto sięgnąć po specjalistyczne odżywki medyczne, zapewniające bezpieczną dietę bezresztkową, łatwo przyswajalną porcję energii i niezbędne do regeneracji witaminy oraz minerały.
Krwiak podtwardówkowy to stan zagrażający życiu, dlatego nie można lekceważyć objawów mogących świadczyć o jego powstaniu. Reagując szybko na niepokojące symptomy neurologiczne, zwiększamy szansę na uniknięcie groźnych powikłań.
Serwis zywieniemaznaczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
