Demencja starcza (otępienie starcze) – czym jest i jak pomóc choremu?

Osoba 65+

Demencja starcza to zaburzenie funkcji poznawczych i sprawności umysłu, dotykające często osoby w podeszłym wieku. Ma charakter postępujący, a zachodzące zmiany zwykle są nieodwracalne i prowadzą do utraty kontaktu z rzeczywistością. Jak pomóc osobie cierpiącej na demencję?

Co to jest demencja?

Demencja, nazywana też otępieniem, to zespół objawów towarzyszących chorobom mózgu. Polega na zaburzeniu funkcji poznawczych i sprawności umysłowej, zazwyczaj ma charakter postępujący i w większości przypadków nieodwracalny.

Chociaż zdarza się demencja w młodym wieku, najczęściej chorują osoby starsze – jest to związane ze zmianami o charakterze starzeniowym. Znacząca utrata komórek nerwowych powoduje szereg objawów, początkowo nieznacznych, później wyraźnych. Otępienie umysłowe w młodym wieku spowodowane jest zazwyczaj długotrwałym stresem, alkoholizmem, infekcjami mózgu czy chorobami neurologicznymi (np. stwardnienie rozsiane).

Jak odróżnić demencję od Alzheimera?

Większość przypadków otępienia starczego związanych jest z chorobą Alzheimera. Trzeba jednak pamiętać, że są to dwa odrębne stany. Jakie są zatem różnice między demencją a Alzheimerem?

Demencja jest zespołem objawów, które mogą towarzyszyć różnym chorobom związanym z zaburzeniami funkcjonowania mózgu. Alzheimer jest konkretnym schorzeniem, powodującym specyficzny rodzaj demencji. W przeciwieństwie do otępienia spowodowanego innymi przyczynami demencja w Alzheimerze zawsze postępuje, a zmiany są nieodwracalne.

Zobacz również: Dieta osoby cierpiącej na Alzheimera

Demencja starcza – przyczyny

Przyczyny demencji starczej to przede wszystkim zmiany zwyrodnieniowe w mózgu spowodowane chorobą Alzheimera. Mniej więcej ¼ przypadków związana jest ze współwystępującymi zmianami typu alzheimerowskiego i zmianami naczyniowymi. Kilkanaście procent stanowi otępienie spowodowane samą patologią naczyniową. Oprócz tego niewielka część przypadków demencji wynika z przebiegu różnych innych chorób i wyróżnia się częściową lub całkowitą odwracalnością.

**Typy demencji – różnice**
Otępienie alzheimerowskie	Otępienie z ciałkami Lewy’ego	Otępienie czołowo – skroniowe	Otępienie naczyniopochodne
Trudny do zauważenia początek Postępujący przebieg Różny czas trwania choroby, ok.8-12 lat	Zmienny charakter zaburzeń Okresy świadomości przeplatane okresami spadku świadomości Omamy, urojenia, zaburzenia nastroju	Trudny do zauważenia początek i powolny przebieg Niedbanie o wygląd, niestosowanie się do norm społecznych, zachowania seksualne czy wulgarne Zaburzenia nastroju, impulsywność, urojenia	Zwykle nagły początek Często powiązane z udarem mózgu Początkowo może nastąpić poprawa, a po niej skokowe pogorszenie stanu

Demencja starcza – objawy

Objawy otępienia starczego obejmują przede wszystkim spadek sprawności umysłu i zaburzenia funkcji poznawczych. Nasilają się stopniowo, w dalszych fazach niemal całkowicie dominując życie chorego i często przykuwając go do łóżka.

Jakie są etapy choroby przy demencji starczej? Początkowym stadium jest otępienie lekkie – pierwsze objawy demencji są często niezauważane lub traktowane jako normalne w podeszłym wieku. To problemy utrudniające życie, ale nie uniemożliwiające samodzielnego funkcjonowania np. zapominanie o spotkaniach, płaceniu rachunków, niedawnych wydarzeniach czy miejscu położenia jakiegoś przedmiotu.

Kolejny etap to otępienie umiarkowane, zwykle już łatwo zauważane przez rodzinę. Pojawiają się problemy z wykonywaniem codziennych czynności, takich jak ubranie się, utrzymanie higieny czy regularne spożywanie posiłków. Następuje wyraźny spadek aktywności, zapominanie imion osób bliskich bądź zaburzenia orientacji czasowo-przestrzennej.

Ostatnie stadium demencji starczej to otępienie głębokie, przy którym chory traci kontakt z rzeczywistością i wymaga kompleksowej opieki. Długość życia przy demencji starczej może być bardzo różna i zależeć m.in. od przyczyny zaburzenia, jakości opieki, towarzyszących chorób i stanu psychicznego.

Opieka nad osobą z demencją

Opieka nad osobą z demencją powinna być dostosowana do etapu choroby, ogólnego stanu seniora i stopnia jego samodzielności.

Jedną z kluczowych kwestii jest odpowiednia dieta. Osoby z demencją często nie mają apetytu i unikają jedzenia, dlatego warto sięgnąć po odżywki medyczne o starannie dobranym składzie (więcej na temat diety osoby starszej w artykule Przykładowy jadłospis dla osoby starszej). U osób z demencją zaparcia i inne problemy z układem trawiennym są codziennością – odżywka medyczna o wysokiej zawartości łatwo przyswajalnego białka, w postaci wygodnego do wypicia butelkowanego napoju, to prosty sposób na zapobieganie niedożywieniu seniora i skuteczną walkę z chorobą.

Wiele uwagi należy poświęcić higienie – to sfera często zaniedbywana przez chorych. Warto przeprowadzać czynności higieniczne o stałej porze, w sposób zapewniający komfort i prywatność.

Demencja może powodować trudności z regulacją snu, dlatego trzeba zapewniać seniorom aktywność w ciągu dnia i unikać drzemek. Kluczowe dla opóźniania rozwoju otępienia jest inicjowanie rozrywek intelektualnych, takich jak rozwiązywanie krzyżówek, czytanie, zagadki słowne, gry planszowe itp.

Demencja starcza to podstępne zaburzenie, stopniowo wyłączające osobę chorą z aktywnego życia. Warto podjąć działania mające na celu ograniczenie jej postępowania, zapewniając seniorowi zbilansowaną dietę, możliwie dużo aktywności intelektualnej i komfortowe warunki.

Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.