Obecnie choroba Alzheimera (ang. Alzheimer’s disease) jest jednym z najczęstszych schorzeń neurodegeneracyjnych. W Polsce cierpi na nią od 300 do 500 tys. osób. Postępuje wraz z wiekiem, a u pacjentów zaobserwować można takie objawy, jak zanik pamięci czy zaburzenia świadomości. Jaką rolę odgrywa dieta w chorobie Alzheimera? Co warto wiedzieć na temat samej choroby?
Alzheimer to choroba spowodowana nieprawidłowościami w układzie nerwowym, które powodują otępienie umysłowe. Najczęściej na Alzheimera zapadają osoby, które ukończyły 65. rok życia. Z racji tego, że na dolegliwość tę cierpią przeważnie osoby starsze, jako jeden z podstawowych objawów podaje się mniejszą sprawność umysłową. Alzheimer to choroba postępująca i powodująca poważne uszkodzenia w korze mózgowej, a co za tym idzie – problemy z pamięcią, kojarzeniem, mową oraz myśleniem. Choroba Alzheimera rozwija się powoli, a w swoim ostatecznym stadium prowadzi do zaniku komórek mózgowych – wskazują na to zarówno badanie tomografii komputerowej, jak i rezonans magnetyczny. Chociaż lekarze wciąż jeszcze nie znają dokładnej przyczyny powstawania schorzenia, istnieje kilka, potwierdzonych predyspozycji genetycznych. Zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania na Alzheimera stanowią takie czynniki, jak:
Zwiększone prawdopodobieństwo zachorowania na Alzheimera stanowi szereg różnych czynników. Zaliczyć do nich należy na pewno:
Specjaliści podkreślają również istotną rolę czynników modyfikowalnych, które zwiększają ryzyko choroby Alzheimera. Wśród nich znajdują się:
Jak skutecznie chronić siebie przed chorobą Alzheimera? Podstawą jest profilaktyka, co w tym przypadku oznacza przede wszystkim zaangażowanie w aktywność intelektualną – zaczynając od czytania książek, przez rozwiązywanie krzyżówek, grę na instrumentach muzycznych, naukę języków obcych, skończywszy na prowadzeniu regularnych relacji interpersonalnych. W dużym skrócie można powiedzieć, że skutecznym działaniem przeciwko Alzheimerowi jest po prostu edukacja. A przynajmniej powinna ona zredukować ryzyko choroby czy opóźnić jej początek.
Wciąż nie do końca znane są przyczyny, które mogą zapoczątkować choroby neurodegeneracyjne. Klasyczny przykład jednej z nich stanowi właśnie choroba Alzheimera, polegająca na postępującej utracie neuronów w obszarach mózgu odpowiedzialnych za pamięć, myślenie i język. Rozwój chorób neurodegeneracyjnych jest procesem długotrwałym, często trwającym lata bez widocznych symptomów. Objawy stają się zauważalne dopiero po znacznym uszkodzeniu neuronów lub specyficznych struktur ośrodkowego układu nerwowego. Oprócz choroby Alzheimera istnieje wiele innych schorzeń, które zaliczamy do tej kategorii. To m.in. choroba Parkinsona, pląsawica Huntingtona, choroba Canavan czy stwardnienie zanikowe boczne.
Podstawowymi objawami Alzheimera są zaburzenie pamięci oraz spadek ogólnej aktywności psychicznej. Wraz z poziomem zaawansowania choroby pogłębiają się problemy związane ze zwyrodnieniem komórek odpowiedzialnych za pamięć i orientację. Na początku zauważa się u chorego jedynie niewielkie zaniki pamięci, które można niwelować ćwiczeniami – zapisywaniem informacji, tworzeniem notatek, wykonywania rutynowych, powtarzalnych czynności.
W późniejszych etapach dołączają do nich zaburzenia związane z orientacją w czasie i przestrzeni. To wszystko staje się dla chorego bardzo męczące w życiu codziennym i w konsekwencji prowadzi do zaburzeń psychicznych: zmian nastroju, niechęci do podejmowania jakichkolwiek aktywności i apatii. Otoczenie widzi chorego jako osobę roztargnioną, zdezorientowaną, przygnębioną, depresyjną.
Chorzy na Alzheimera powinni przebywać pod stałą opieką lekarzy specjalistów, przede wszystkim neurologa i geriatry. Pierwsze oznaki schorzenia najczęściej zauważane są przez rodzinę. Jeden z jej członków powinien udać się z chorym do specjalisty, aby poinformować go o faktycznym stanie pacjenta i opowiedzieć, jak ten radzi sobie w życiu codziennym. Taki wywiad jest niezbędny do postawienia prawidłowej diagnozy. W trakcie wizyty wykonuje się również test na Alzheimera – lekarz zadaje pacjentowi 10 pytań i na podstawie udzielanych przez niego odpowiedzi ustala stan.
Obecne badania potwierdzają pozytywne działanie diety śródziemnomorskiej na zahamowanie rozwoju choroby Alzheimera. Dieta ta charakteryzuje się dużą ilością błonnika, antyoksydantów, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych pochodzących od ryb, witamin, tłuszczy roślinnych oraz niską zawartością tłuszczy zwierzęcych. Poprzez bogactwo tych wszystkich składników dieta ta dostarcza organizmowi wielu substancji, które odżywiają komórki nerwowe, a co za tym idzie, mózg.
W przypadku choroby unikać powinno się produktów zawierających tłuszcze zwierzęce takich tak: tłuste wędliny, mięso, boczek, sery, mleko, masło, olej palmowy oraz kokosowy. Wszystkie te artykuły zawierają nasycone kwasy tłuszczowe, które podnoszą poziom cholesterolu, działają wspierająco na stany zapalne i zwiększają krzepliwość krwi, co prowadzi do rozwoju miażdżycy. Rezygnując z powyższych produktów warto uzupełnić dietę w odżywki medyczne. Jedną z nich jest Fresubin Protein. Jest to preparat, który zawiera wysoką ilość białka, witaminy D oraz posiada bardzo dobry profil lipidowy o odpowiedniej zawartości omega-3 i omega-6, które pochodzą z oleju roślinnego. Kolejnym suplementem jest Fresubin Supportan, który zawiera wysoką ilość białka, kompletną pod względem odżywczym – wysoką zawartość witaminy D, omega-3, DPA i DHA – pochodzące z oleju roślinnego oraz błonnik, który wspomaga pracę jelit.
Naukowcy z Rusch University Medical Center w Chicago opracowali dietę specjalnie dla osób cierpiących na chorobę Alzheimera. Składa się ona z 10 grup produktów zawierających wysokie stężenie witamin, substancji odżywczych, minerałów i tłuszczy:
Według badań dieta MIND, oparta na spożyciu określonych grup produktów bogatych w kwasy tłuszczowe i inne składniki odżywcze, może mieć korzystny wpływ na funkcjonowanie mózgu i zmniejszać ryzyko wystąpienia zaburzeń funkcji poznawczych związanych z chorobą Alzheimera.
Dieta MIND, znana jako Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative Delay, to model żywieniowy, który ma na celu poprawę funkcjonowania mózgu i układu nerwowego. Poza tym jej funkcją jest również obniżenie ryzyka rozwoju chorób neurodegeneracyjnych. Co istotne, to nie tylko dieta w chorobie Alzheimera, ale propozycja dla każdego. Szczególnie wartościowa jest dla dzieci i młodzieży w okresie intensywnego rozwoju mózgu oraz dla osób pracujących umysłowo, intensywnie wykorzystujących swoje zdolności kognitywne. Nawet późne wprowadzenie diety MIND, jak pokazują badania, może przynieść wymierne korzyści, nawet w wieku 70–80 lat.
W diecie chorego należy natomiast radykalnie ograniczyć lub wyeliminować m.in. czerwone mięso, słodycze, ciasta, fast food, smażone potrawy oraz alkohol. Unikać powinno się także produktów zawierających tłuszcze zwierzęce.
Aktualnie nie istnieje lekarstwo, które mogłoby wyleczyć chorobę Alzheimera lub przywrócić mózg do jego pełnej, prawidłowej funkcji po wystąpieniu znaczących zmian neurodegeneracyjnych. Choroba Alzheimera jest progresywnym i nieodwracalnym schorzeniem. Aby spowolnić postęp choroby, stosuje się leki, w skład których wchodzą galantamina, rywastygmina czy donepezil. Ważne jest także wspomaganie funkcjonowania mózgu osób chorujących poprzez wykonywanie regularnych ćwiczeń umysłowych, jak układanie puzzli, gra w gry pamięciowe, czytanie lub uczenie się nowych rzeczy. Pomocna jest też aktywność fizyczna, bo to w jej wyniku poprawia się przepływ krwi do mózgu.
Lekarz diagnozuje chorobę Alzheimera na podstawie kompleksowej oceny, która obejmuje kilka kluczowych elementów. Nie istnieje jeden prosty test na jednoznaczne potwierdzenie choroby, zwłaszcza we wczesnych stadiach. Diagnoza bazuje więc na badaniu przedmiotowym i wywiadzie lekarskim. Lekarz ocenia m.in. funkcje nerwowe, takie jak odruchy, siła mięśniowa, koordynacja, czucie, wzrok i słuch. Nierzadko przeprowadza się też testy neuropsychologiczne i wykonuje się badania obrazowe mózgu.
Chorobę Alzheimera tradycyjnie opisuje się w kilku stadiach, choć podział ten może się nieco różnić w zależności od stosowanej skali i perspektywy klinicznej. Stadium wczesne dotyczy głównie zaburzeń pamięci związanych z świeżymi wydarzeniami. Osoba może zapomnieć o niedawnych rozmowach. W kolejnym etapie problemy się pogłębiają, mając tu na myśli większe trudności z przypomnieniem sobie informacji o sobie i bliskich. W zaawansowanym stadium choroby osoba nie rozpoznaje bliskich, jej mowa jest ograniczona lub nawet zanika. Pojawiają się też zaburzenia motoryczne w postaci sztywności mięśni i trudności z poruszaniem się.
Osoby cierpiące na chorobę Alzheimera wymagają pomocy otoczenia, zwłaszcza z uwagi na to, że ma ona charakter nieuleczalny i wyniszczający. Ta opieka powinna być poparta zrozumieniem choroby, wsparciem i pomocą wyrażoną w diecie chorego. Zbilansowana dieta, bogata w te składniki odżywcze, zgodnie z zasadami diety MIND lub śródziemnomorskiej, może wspierać zdrowie mózgu i potencjalnie wpływać korzystnie na przebieg choroby Alzheimera. Ważne jest również dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu, jak i inne składniki odżywcze, które sprzyjają potencjalnemu spowolnieniu choroby.
Serwis zywieniemaznaczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
