Dysfagia (zaburzenia połykania) – objawy i leczenie

Dysfagia to zaburzenia przełykania, które znacznie utrudniają, a w skrajnym przypadku uniemożliwiają przyjmowanie pokarmów w postaci stałej, jak również płynnej. Dysfagia może prowadzić do odwodnienia i niedożywienia, dlatego istotne jest szybkie rozpoznanie schorzenia i wprowadzenie żywienia medycznego. Z czego wynika problem z przełykaniem? Przyczyną schorzenia może być uszkodzenie stryktur wchodzących w skład układu pokarmowego (jamy ustnej, przełyku, gardła czy krtani)  w wyniku choroby nowotworowej bądź urazu, a także chorób ośrodkowo układu nerwowego czy schorzeń pozornie niezwiązanych z układem pokarmowym takich, jak reumatoidalne zapalenie stawów czy zaburzenia o podłożu psychicznym. Dysfagia często występuje u osób starszych.

Czym jest dysfagia?

Dysfagia to zaburzenia połykania, które uniemożliwiają bądź znacząco utrudniają przyjmowanie płynów oraz pokarmów. Należy wyróżnić dysfagię przełykową bądź przedprzełykową. O dysfagii przełykowej (górnej, ustno-gradłowej) możemy mówić, gdy trudności w przełykaniu kęsa pokarmu pojawiają się na odcinku: jama ustna – gardło. O dysfagii górnej może świadczyć wyciek śliny lub pokarmu z jamy ustnej, a także zaleganie pokarmu, śliny w jamie ustnej. Dysfagia przełykowa występuje u chorych, u których występują problemy z połykaniem, czyli przesuwaniem pokarmu w przełyku, a czasem nawet przełykaniem śliny. Objawem dysfagii przełykowej jest krztuszenie się, dławienie, kaszel, może pojawić się odruch wymiotny, pokarm może przedostać się do nosa bądź dróg oddechowych.

Dysfagia – objawy

Objawów dysfagii nie należy lekceważyć. Chorzy zmagający się z problemami z przełykaniem niechętnie przyjmują pokarmy i płyny co prowadzić może do odwodnienia organizmu i niedożywiania. Niezwykle istotne jest, by problem został szybko zdiagnozowany i wdrożone zostały środki zaradcze w postaci żywienia medycznego: doustnego, pozajeltiowego bądź dojelitowego.

Przyczyny występowania dysfagii nie zawsze są oczywiste i łatwe do zdiagnozowania. Do najczęstszych przyczyn występowania schorzenia zaliczyć można:

• chorobę nowotworową – nie tylko jamy ustnej, języka, gardła, przełyku, ale także guzy występujące w obrębie czaszki i śródpiersia;
• choroba popromienna – następstwo zastosowania radioterapii (zwykle objawy ustępują po zakończeniu leczenia);
• schorzenia neurologiczne – m.in.: choroba Parkinsona, miastenia, stwardnienie rozsiane, pląsawica Huntingtona, stwardnienie zanikowe boczne;
• udar;
• urazy głowy bądź rdzenia kręgowego;
• zaburzenia emocjonalne – nerwice;
• wole tarczycy;
• reumatyczne zapalenie stawów oraz cukrzyca, które powodować mogą neuropatię, utrudniającą przełykanie.

Dysfagia – leczenie

Jak leczyć dysfagię? By skutecznie leczyć problemy z przełykaniem, należy wykonać właściwą diagnostykę w celu rozpoznania przyczyn dysfagii. Skuteczną metodą diagnostyczną jest wideonasofiberoskopia, a także wideofluoroskopia – badania te umożliwiają dokładne prześledzenie procesu przełykania i postawienie trafnej diagnozy.

Nie zawsze możliwe jest całkowite wyleczenie schorzenia. Skuteczność terapii w dużej mierze uzależniona jest od podłoża choroby. Istnieje możliwość znacznego poprawienia samopoczucia i ogólnej kondycji pacjentów zmagających się z dysfagią poprzez wprowadzenie żywienia medycznego, które dostarcza chorym wszelkich niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania składników odżywczych. Zalecane są również ćwiczenia połykania.

Żywienie w zburzeniach przełykania

Lekarz oceniając stan zdrowia chorego może zdecydować o wprowadzeniu odżywiania uzupełniającego bądź zastępczego. Należy mieć na uwadze, że najbardziej fizjologiczną metodą żywienia jest żywienie doustne. W zależności od nasilenia zaburzeń połykania dieta powinna mieć konsystencję: nektaru, musu, miodu lub puree.

W stanach ciężkich stosuje się dietę płynną-gęstą, nie wymagającą gryzienia i żucia. Z diety pacjenta zmagającego się z problemami z przełykaniem, na pewno należy wykluczyć produkty twarde, trudne w przełykaniu, kruche. Gdy chory nie jest w stanie przyjąć dziennej porcji energii i witamin w postaci standardowej diety, należy uzupełnić ją płynnymi dietami doustnymi, np.: Fresubin Energy DRINK lub Fresubin Protein, gdy konieczne jest dostarczenie większych ilości białka.

Dodatkowo można stosować diety w postaci musu, które ze względu na świeży, kwaskowaty smak, pobudzają wydzielanie śliny i ułatwiają przełykanie – taki preparat, to np.: Fresubin YOcreme – dostępny o smaku cytrynowym i biszkoptowym. Jeśli osoba z dysfagią nie radzi sobie z przyjmowaniem pokarmów stałych, dieta doustna może stać się jedyną formą żywienia. W sytuacji, gdy doustne podawanie pokarmów jest niemożliwe, należy przejść na dietę dojelitową, a w dalszej kolejności na pozajelitową.

Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Źródło:

• https://pl.wikipedia.org/wiki/Dysfagia
• https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/objawy/50657,dysfagia-zaburzone-polykanie
• Andrzej Szczeklik (red): Choroby wewnętrzne : stan wiedzy na rok 2010. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2010, s. 760-762. ISBN 978-83-7430-255-5.