Żywienie jest jedną z podstawowych potrzeb organizmu – dostarczane z pokarmem substancje odżywcze pozwalają nam funkcjonować i żyć. Niestety, w niektórych przypadkach żywienie doustne jest utrudnione lub niemożliwe, co prowadzi do utraty masy ciała, osłabienia, zaburzeń pracy wszystkich układów i narządów organizmu. By uniknąć niedożywiania i związanych z nim problemów zdrowotnych, w takich sytuacjach stosuje się gastrostomię odżywczą. Czym jest i kiedy należy ją wykonać?
Gastrostomia to przetoka, która łączy środowisko zewnętrzne i żołądek. Stosuje się ją u osób, których przełyk jest niedrożny i uniemożliwia spożywanie pokarmów drogą doustną. Gastrostomia może być czasową lub stałą metodą żywienia. Gdy ustanie przyczyna, dla której jest stosowana, gastrostomia zostaje usunięta.
Jeszcze do niedawna w Polsce najczęściej gastrostomię wykonywano metodą Kadera. Polega ona na otwarciu jamy brzusznej, nacięciu żołądka i umieszczeniu w nim drenu Pezzera. Ścianę żołądka przyszywa się do ściany jamy brzusznej, a dren zabezpiecza się szwem kapciuchowym. Następnie wyprowadza się go przez otwór wykonany w powłokach brzusznych. Niemiecki chirurg Friedrich Oskar Witzel opracował zabieg w nieco zmienionej formie, w której dren jest cieńszy i przed wprowadzeniem do żołądka pokrywa się go jego odcinek specjalną „mufką” ze ściany żołądka. Dzięki temu otwór jest bardziej szczelny i nie ma bezpośredniego kontaktu z drenem. W ciągu ostatnich lat zabieg coraz częściej wykonuje się laparoskopowo. Taki sposób nosi nazwę gastrostomia PEG. Gdy nie ma możliwości, by endoskop przeszedł przez zmieniony chorobowo przełyk lub istnieje ryzyko perforacji, wówczas stosuje się jedną z klasycznych metod.
Istnieje wiele wskazań, by zastosować żywienie PEG do żołądka. Najczęściej metodę tę wykorzystuje się w sytuacji problemów neurologicznych oraz onkologicznych, które utrudniają lub uniemożliwiają tradycyjne żywienie. Pacjentami żywionymi przez gastrostomię są osoby cierpiące z powodu urazów głowy, udarów mózgu, SLA, choroby Alzheimera, demencji starczej, pacjenci w stanach wegetatywnych, chorzy na chorobę Parkinsona, zapalenie skórno-mięśniowe lub w przypadku wystąpienia zespołu rzekomoopuzkowego. PEG stosuje się również w przypadkach paliatywnych oraz po operacjach, w czasie radioterapii i chemioterapii. Wskazaniem do PEG są również różnego rodzaju urazy uniemożliwiające żywienie doustne: urazy krtani, urazy tchawicy, ciężkie urazy twarzy czy urazy twarzoczaszki. Gastrostomię stosuje się także w zespole jelita krótkiego, w leczeniu mukowiscydozy i w chorobie Leśniowskiego-Crohna.
Choć w wielu przypadkach ratuje życie, nie u wszystkich pacjentów można zastosować PEG. Karmienie dożołądkowe jest niemożliwe m.in. w przypadkach zaburzeń krzepnięcia lub przemieszczenia organów, np. okrężnicy czy wątroby. Przeciwwskazaniem do utworzenia gastrostomii może być również hepato- lub splenomagalia, a także zaawansowane wodobrzusze, zapalenie otrzewnej lub niedrożność przewodu pokarmowego. Gastrostomia nie jest wskazana również w przypadku osób po całkowitej lub częściowej resekcji żołądka oraz przy znacznej otyłości.
Choć są one stosunkowo rzadkie, w niektórych sytuacjach zdarzają się powikłania po gastrostomii PEG. Pielęgnacja stomii jest zatem bardzo ważna i może uchronić przed wyciekaniem treści żołądkowej wokół cewnika, co niekiedy prowadzi do infekcji i owrzodzenia skóry. Zdarzają się również odleżyny w miejscu wkłucia oraz wokół cewnika. Rzadko zdarzają się także przetoki żołądkowo-okrężnnicze, perforacje przewodu pokarmowego, zapalenia powięzi i otrzewnej.
Właściwa pielęgnacja gastrostomii polega na regularnym czyszczeniu zgłębnika i dbania o skórę w jego okolicy. Jeśli jest ona zaczerwieniona albo przy dotyku występuje ból, konieczna jest wizyta u lekarza lub pielęgniarki. Po wykonaniu czynności pielęgnacyjnych należy upewnić się, że zaciski są zaciśnięte, a końcówka została zamknięta. Po kąpieli należy dokładnie osuszyć okolice przetoki, a do pielęgnacji zaleca się stosowanie preparatów zawierających jodynę.
Po utworzeniu gastrostomii pacjenci wymagający stałej opieki pozostają w szpitalu lub hospicjum. Osoby, które znajdują się w dobrym stanie ogólnym i przejdą odpowiednie szkolenie, wypisane zostają do domu, gdzie samodzielnie dostarczają do swojego organizmu niezbędne substancje odżywcze. W Polsce, zarówno pacjenci w szpitalu, jak i w hospicjum oraz w domu, mogą liczyć na refundację żywienia pozajelitowego. W przypadku pobytu w domu NFZ pokrywa koszt dostawy produktów, sprzętu oraz niezbędnych środków opatrunków. Zapewnia również bezpłatną opiekę lekarską i pielęgniarską. W warunkach domowych usługi żywienia dojelitowego świadczą specjalistyczne ośrodki zdrowia.
Gastrostomia odżywcza to ratunek dla osób, które z różnych przyczyn zdrowotnych nie mogą przyjmować pokarmów doustnie. Dzięki utworzeniu stomii są one w stanie funkcjonować, a w niektórych przypadkach powracać do pełni zdrowia.
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
