Cukrzyca to jedna z najczęstszych chorób cywilizacyjnych. Mimo że nie jest zakaźna, bywa nazywana epidemią XXI wieku. Rozwija się powoli i wiele osób nawet nie wie, że na nią choruje. Bez uwagi przechodzą też niedobory witamin, które niestety z cukrzycą są często powiązane.
Cukrzyca to choroba metaboliczna, która charakteryzuje się hiperglikemią, czyli podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Wynika to z nieprawidłowego działania trzustki i wydzielania przez nią hormonu zwanego insuliną. Ze względu na przyczynę i przebieg choroby wyróżnia się 4 typy cukrzycy, a najczęstszy z nich to typ 2.
Pozostałe odmiany to cukrzyca typu 1, cukrzyca ciążowa i inne specyficzne typy cukrzycy, do których zalicza się między innymi cukrzycę MODY, LADA i inne genetyczne zaburzenia związane z wydzielaniem insuliny.
Przy cukrzycy typu 2, która jest najczęstszą postacią tej choroby, pierwotnie dochodzi do zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę. Jej rozwój jest wynikiem interakcji między czynnikami genetycznymi a środowiskowymi. Główną przyczyną cukrzycy typu 2 jest nieprawidłowy styl życia, w tym nadwaga i otyłość, brak aktywności fizycznej oraz niezdrowa dieta. Do czynników ryzyka należy zaliczyć wspomniane już uwarunkowania genetyczne – u osób, u których cukrzyca typu 2 występuje w rodzinie, ryzyko zachorowania jest zdecydowanie wyższe. Inne czynniki to nadciśnienie tętnicze, cukrzyca ciążowa w przeszłości czy niektóre leki. W tym przypadku pojawia się taki termin jak cukrzyca polekowa, czyli inaczej cukrzyca wtórna lub cukrzyca typu 3. To stan, w którym podwyższony poziom glukozy we krwi jest spowodowany przyjmowaniem niektórych leków, które zaburzają metabolizm glukozy i mogą prowadzić do rozwoju insulinooporności.
Choroby metaboliczne, do których zaliczana jest cukrzyca, to taki rodzaj schorzeń, które mogą wpływać na pojawienie się niedoborów żywieniowych. Niestety taki stan rzeczy może prowadzić do osłabienia ogólnego stanu zdrowia i w konsekwencji do powstania nowych, dodatkowych chorób. Stosując odpowiednio zbilansowaną dietę, można minimalizować ryzyko wystąpienia niedoborów, jednak nie daje to gwarancji na ich całkowite uniknięcie. Zachorowanie na cukrzycę powoduje upośledzenie pracy całego organizmu. Kiedy cukrzyca postępuje, w jej następstwie powstaje bardzo wiele wolnych rodników tlenowych, a do ich neutralizacji konieczne jest dostarczenie odpowiedniej ilości składników odżywczych, w tym przede wszystkim witamin. Niestety osoby z tym schorzeniem nie mogą dostarczać niezbędnych witamin w sposób naturalny, przez spożywanie owoców, które powinny być znacząco ograniczone w diecie cukrzyka. Na szczęście istnieje grupa produktów, które cukrzyk może jeść bez żadnych ograniczeń, wiec nie należy się załamywać po diagnozie.
Warto w takiej sytuacji odwiedzić dietetyka, który dobierze odpowiednio zbilansowane posiłki wybrane w zgodzie z naszym indywidualnym zapotrzebowaniem oraz preferencjami smakowymi. Specjalista wskaże także produkty, które są wskazane oraz te, których powinniśmy unikać. Bardzo ważne jest więc dowiedzieć się tego, jak rozpoznać cukrzycę, ponieważ ta wiedza pozwoli nam w pełni stawić jej czoła.
Restrykcyjna dieta jest zalecana głównie w celu kontroli poziomu glukozy we krwi i zapobiegania nagłym wahaniom obniżenia cukru. Inną sprawą jest z kolei szereg zaburzeń metabolicznych, które są już na stałe związane z cukrzycą. Mogą one między innymi wpływać na poziom kwasu foliowego w organizmie. Odgrywa on ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego i syntezie DNA. Natomiast niektóre badania sugerują, że pacjenci z cukrzycą typu 2 mogą mieć niższe stężenie tego kwasu.
Co więcej, przewlekła hiperglikemia i stres oksydacyjny, często towarzyszące cukrzycy, mogą zwiększać zapotrzebowanie organizmu na niektóre antyoksydanty, takie jak kwas alfa-liponowy. Ma on właściwości przeciwutleniające i przekłada się na metabolizm energetyczny. Choć organizm sam syntetyzuje kwas alfa-liponowy, w warunkach zwiększonego stresu oksydacyjnego jego endogenna produkcja może być niewystarczająca.
Znaczne ograniczenia w diecie cukrzyka sprzyjają powstawaniu niedoborów witaminowych. Większość z nas nie traktuje awitaminozy jako poważnego schorzenia, nie wolno tego jednak bagatelizować. Niedobory witamin mogą prowadzić do naprawdę poważnych chorób np. zaburzeń w pracy serca, układu naczyniowego, czy odpornościowego. Kiedy zastanawiamy się, jakie witaminy dla cukrzyka są istotne, można wskazać na trzy najważniejsze, niestety najczęściej, wskazuje się także braki tych witamin przy cukrzycy:
Niedobór witaminy C przy cukrzycy może nieść rozległe, negatywne skutki dla zdrowia. Dlaczego witamina C jest ważna dla diabetyków? Przede wszystkim przez to, że działa jako antyoksydant, chroniąc komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki, które są szczególnie podwyższone u chorych borykający się z cukrzycą typu 1, czy cukrzycą typu 2. Pilnowanie właściwego poziomu witaminy C może zapobiegać destrukcji systemów nerwowych. Zapewnienie odpowiedniej ilości kwasu l-askorbinowego, wpływa także na możliwość utrzymania właściwego poziomu żelaza. Należy więc spożywać je w sposób naturalny. Warto sprawdzić, w jakich owocach jest żelazo i czy diabetycy mogą sobie na nie pozwolić. Dobrym przykładem owocu bogatego w żelazo jest porzeczka, która dodatkowo wykazuje działanie chroniące przed cukrzycą. Dobrym rozwiązaniem mogą być także suplementy diety.
Niedobór witaminy D może mieć negatywny wpływ na osoby z cukrzycą, zwiększając ryzyko powikłań i pogarszając kontrolę poziomu cukru we krwi. W przeciwieństwie do nadmiaru witamin, który również może być szkodliwy, niedobór witaminy D może pogorszyć insulinooporność i upośledzać wydzielanie insuliny przez trzustkę. Wchłanianie witaminy D w przewodzie pokarmowym może być u niektórych osób z cukrzycą zaburzone, co dodatkowo przyczynia się do jej niskiego poziomu. Często konieczne jest monitorowanie poziomu witaminy D i stosowanie suplementów diety w celu jego wyrównania.
Witamina E pełni rolę kardioprotekcyjną, jest więc niezwykle istotna w przypadku prewencji w schorzeniach sercowo-naczyniowych. Może odgrwyać także ważną rolę w profilaktyce i leczeniu cukrzycy, szczególnie w kontekście zmniejszenia ryzyka powikłań. Witamina E jest dostępna w wielu źródłach, takich jak oleje roślinne, orzechy i nasiona, dlatego można ją również uzupełniać poprzez dietę. W mniejszych ilościach, ale występuje także w produktach pochodzenia zwierzęcego, między innymi w rybach, drobiu, jajach i produktach mlecznych.
Witamina B12 jest niezbędna w metabolizmie homocysteiny, która jest aminokwasem siarkowym. Jego rola polega na zachowaniu w dobrym stanie naczyń krwionośnych, a także najważniejszych organów – mózgu i serca. Wysoki poziom homocysteiny jest skorelowany z niskim poziomem witaminy B12. Jej niedobór jest stanem poważnym, którego nie powinno się bagatelizować, może on prowadzić do bardzo poważnych chorób, jak m.in. udar mózgu, zawał serca, czy retinopatia cukrzycowa. To od prawidłowego poziomu witaminy B12 uzależniona jest prawidłowa produkcja czerwonych krwinek, czy limfocytów T. To one warunkują prawidłową odpowiedź naszego organizmu na pojawiające się komórki obce – chorobowe. Prawidłowy poziom witamin przy cukrzycy, a w szczególności witaminy B12 jest ważny dla każdego z nas, a osoby borykające się z tą chorobą metaboliczną powinny ze szczególną starannością zadbać o jej prawidłowy poziom.
Żywienie diabetyka z początku może być procesem niezwykle skomplikowanym. Jednak po czasie, kiedy chory, czy osoba, przygotowująca posiłki zapoznają się z pojęciem indeksu glikemicznego poszczególnych składników, przygotowanie odpowiednio zbilansowanych posiłków, które zawierają odpowiednią proporcję witamin przy cukrzycy, nie będzie już stanowiło problemu. W diecie bardzo ważne są witaminy dla diabetyków, należy uwzględnić ich właściwy poziom już w trakcie przygotowywania planu posiłków. Najtrudniejsze zadanie w tym zakresie leży przed weganami oraz osobami na diecie wegetariańskiej – najwięcej witaminy B12, znaleźć można w mięsie. Chodzi tu o drób, ryby, podroby (które określić można także jako, źródło żelaza w diecie), a także produkty mleczne, a w szczególności przetwory. Diabetycy więc powinni uwzględnić te składniki w swoim jadłospisie. Ważne jest także to, by ograniczać obróbkę cieplną posiłków, w ten sposób unika się strat. Bogate w kobalaminę – tak inaczej nazywa się witamina B12, są także produkty zawierające soję, płatki kukurydziane, czy muesli.
Diabetycy powinni zapamiętać podstawową zasadę, która może w znaczący sposób pomóc zachować i zdrowie – regularność. W cukrzycy spożywanie posiłków o stałych porach jest niezwykle ważne. Oprócz regularności oraz systematycznego badania poziomu glukozy we krwi, konieczne jest stosowanie witamin, jednak należy to robić z głową, ponieważ ich nadmiar także może przynieść niechciane skutki. Ze względu na liczne wykluczenia w diecie diabetyka konieczne jest stosowanie produktów odżywczych, które mają za zadanie tę dietę wspomagać. Na rynku dostępne są preparaty witaminowe, które przeznaczone są dla cukrzyków, zapewniają kompleksowe zestawy witamin i minerałów, które są niezbędne w tym schorzeniu. Warto poznać najczęściej pojawiające się powikłania i skutki cukrzycy, pozwoli nam to postępować właściwie, tak by do nich nie dopuścić.
Życie z cukrzycą jest trudne, jednak przy właściwej organizacji i poznaniu bliżej tej choroby można, a nawet trzeba nauczyć się z nią żyć. Bardzo ważne jest wyrobienie sobie odpowiednich nawyków żywieniowych, konieczna może okazać się zmiana trybu życia – przy cukrzycy wskazane jest uprawianie sportu, oczywiście mowa o umiarkowanym wysiłku, który wspomaga prawidłową tolerancję glukozy. Witaminy dla cukrzyków są bardzo ważne, ich odpowiedni poziom może mieć bardzo duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu.
Serwis zywieniemaznaczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
