Żywienie dzieci jest jednym z ważniejszych elementów mających wpływ na zdrowie, prawidłowe wzrastanie i rozwój. Zbilansowana, urozmaicona i dostosowana do potrzeb organizmu dziecka dieta, powinna dostarczyć wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Szczególnie ma to znaczenie w przypadku wystąpienia choroby. Wówczas podaż składników odżywczych jest istotna nie tylko dla zapewnienia optymalnego wzrastania, ale również dla wsparcia leczenia procesu chorobowego. Stan, w którym organizm nie otrzymuje z pożywieniem wystarczającej ilości składników odżywczych – niezbędnych w zdrowiu i w chorobie, prowadzi do niedoborów pokarmowych, czego konsekwencją może być niedożywienie. Niedożywienie u dzieci nie tylko zaburza proces wzrastania i rozwoju, ale może również prowadzić do wielu powikłań np. gorszej odpowiedzi na leczenie czy mniej efektywnej rehabilitacji.
Jakie skutki niesie niedożywienie u dzieci?
O niedożywieniu u dzieci możemy mówić gdy dziecko przyjmuje 75%- 50% dziennego zapotrzebowania przez okres 7 – 10 dni, co w przypadku pobytu w szpitalu oraz w przypadku przewlekłej choroby, nie jest rzadkością. Powikłania wynikające z niedożywienia uniemożliwiają często podjęcie innego rodzaju terapii (np. opóźniają wykonywanie zabiegów i pogarszają rokowanie po operacji), przedłużają pobyt chorego dziecka w szpitalu, zwiększają częstość hospitalizacji oraz koszty leczenia, a także powodują większą śmiertelność. Wykazano, że przewlekłe niedożywienie u dzieci może prowadzić do wielu poważnych konsekwencji, w tym zaburzeń rozwoju psychicznego i fizycznego, a im młodsze dziecko, tym poważniejsze są skutki niedożywienia.
Choroba dziecka, a w związku z tym często zmiana apetytu oraz ograniczona sprawność przewodu pokarmowego i/lub metabolizmu stwarza dla rodziców niejednokrotnie wyzwanie dla zapewnienia odpowiednio zbilansowanej diety, która dostarczy niezbędnych składników odżywczych i energii. W takiej sytuacji warto jest sięgnąć po żywienie enteralne, które jest uznawane za część procesu leczniczego gdyż pozwala skutecznie zapewnić potrzeby żywieniowe dziecka.
Czym jest żywienie enteralne?
Żywienie enteralne stanowi najbardziej fizjologiczną i bezpieczną formę leczenia żywieniowego, zalecane jest małym pacjentom w sytuacji gdy nie są w stanie spożywać tradycyjnych posiłków lub mają zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze. Żywienie enteralne obejmuje podaż płynnego pokarmu zarówno dojelitowo poprzez zgłębnik jak i doustnie poprzez stosowanie specjalistycznych doustnych preparatów żywieniowych w postaci DRINK [1]. Diety, przeznaczone do żywienia enteralnego dzieci kwalifikowane są jako „żywność specjalnego przeznaczenia medycznego”, które zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady definiowana jest jako „żywność specjalnie przetworzoną lub żywność o specjalnym składzie przeznaczoną do dietetycznego odżywiania pacjentów, w tym niemowląt, stosowaną pod nadzorem lekarza; jest ona przeznaczona do wyłącznego lub częściowego żywienia pacjentów z ograniczoną, upośledzoną lub zaburzoną zdolnością przyjmowania, trawienia, wchłaniania, metabolizowania lub wydalania zwykłej żywności lub niektórych składników odżywczych zawartych w tej żywności lub jej metabolitach, lub pacjentów z innymi uzasadnionymi medycznie wymaganiami żywieniowymi, w przypadku których dietetyczne odżywianie nie może zostać osiągnięte jedynie przez zmianę normalnej diety” [2]. Jednym słowem w sytuacji gdy u dziecka może dojść do niedożywienia z powodu choroby, warto jest skonsultować z lekarzem prowadzącym stosowanie żywienia enteralnego.
Ważne jest, że przy określaniu składu takich preparatów uwzględniane są uznane zasady medyczne, żywieniowe oraz ogólnie przyjęte dane naukowe. Wśród składników, na których zawartość w tych preparatach, zwraca się szczególną uwagę, znajdują się omega-3 kwasy tłuszczowe. Są one niezbędne dla zachowania prawidłowych funkcji organizmu człowieka na każdym etapie życia. Szczególne zapotrzebowanie przypada jednak w okresie dzieciństwa, jak również w okresie ciąży i laktacji [3]. Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 należą do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Z uwagi na to, iż organizm ludzki nie posiada zdolności syntetyzowania ich w wystarczającej ilości, powinny być one dostarczane wraz z codzienną dietą.
Znaczenie kwasów omega-3 w diecie dziecka
Do rodziny podstawowych kwasów tłuszczowych omega-3 zaliczamy kwas alfa-linolenowy (ALA) oraz jego pochodne: kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz dokozaheksaenowy (DHA) [4]. W organizmie człowieka kwasy omega-3 działają wielokierunkowo, wpływając na szereg reakcji metabolicznych i są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania wszystkich narządów w organizmie, w szczególności mózgu, siatkówki oka oraz układu sercowo-naczyniowego [5,6].
Kwasy tłuszczowe omega-3 wchodzą w skład błon komórkowych, odpowiadając za ich elastyczność oraz płynność. Badania naukowe wykazały, że kwas DHA i EPA wykazują różne efekty biologiczne w organizmie. Kwas EPA wpływa głównie na układ sercowo-naczyniowy, zaś DHA jest bardzo ważnym składnikiem tkanki nerwowej i mózgowej, stanowiąc około 60 % wszystkich kwasów tłuszczowych w błonach komórkowych neuronów. Kwas DHA odgrywa ogromną rolę w rozwoju układu nerwowego zarówno w okresie życia płodowego jak i we wczesnym dzieciństwie. Ponadto DHA wpływa na procesy widzenia oraz zdolności uczenia się w latach późniejszych. W przypadku dzieci starszych, kwas DHA niezbędny jest do prawidłowego funkcjonowania mózgu, wpływa również na rozwój psychiczny dziecka [7,8,9]. Kwas EPA jest niezbędny w diecie ze względu na działanie przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwzakrzepowe oraz korzystny wpływ na kurczliwość naczyń krwionośnych [10,11,12]. Ważny jest również fakt, że kwasy omega-3 uczestniczą w procesach odpornościowych organizmu [10,13].
Zastosowanie kwasów omega -3 w żywieniu enteralnym
Proces chorobowy powoduje w organizmie dziecka szereg negatywnych skutków. Często chorobie towarzyszy proces zapalny, który jest naturalnym mechanizmem obronnym organizmu. Przewlekły stan zapalny może towarzyszyć wielu chorobom, w tym chorobom nowotworowym, które dotykają również dzieci. Jeżeli stan zapalny utrzymuje się w organizmie zbyt długo, może nieść za sobą poważne konsekwencje zdrowotne. Zastosowanie dodatku kwasów omega-3 w żywieniu enteralnym może przyczyniać się do zmniejszenia stanu zapalnego, a tym samym wspomagać proces zdrowienia. Badania przeprowadzone na grupie dzieci z łagodną do umiarkowanej sepsy, wykazały znaczną poprawę stanu zdrowia małych pacjentów w przypadku zastosowania dodatku kwasów omega-3 do żywienia enteralnego. Interwencja taka przyczyniła się również do krótszego pobytu tych dzieci na oddziale intensywnej terapii [14]. Z kolei badania na populacji dorosłych wykazały, iż zastosowanie kwasów tłuszczowych omega-3 w chorobach nowotworowych przyczyniają się do spowolnienia rozpadu tkanki mięśniowej oraz przeciwdziałały wyniszczeniu nowotworowemu (kacheksji) [15,16,17,18].
Ogólnie przyjęte jest, że kwasy tłuszczowe omega – 3 warto jest stosować u zdrowych dzieci ze względu na liczne korzyści, ta sama zasada obowiązuje również u dzieci chorych. Badania pokazują, że stosowanie kwasów omega-3 w leczeniu żywieniowym może wpływać korzystnie i wspierać organizm w procesie leczenia w sposób wielokierunkowy. Doniesienia naukowe dotyczące zastosowania kwasów tłuszczowych omega – 3 wskazują nie tyko na poprawę wyników leczenia, ale też bardziej efektywną i skuteczną rehabilitację. Dlatego warto aby diety stosowane w żywieniu enteralnym również je zawierały.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
