Nieleczona lub źle leczona cukrzyca to poważne wykroczenie przeciwko zdrowiu i życiu. Następstwem takich zachowań praktycznie zawsze jest kwasica ketonowa. Jak jej zapobiegać, jak ją leczyć i przede wszystkim – jak do niej nie dopuścić?
Pod tą tajemniczą i nieco enigmatyczną nazwą kryje się zespół groźnych objawów, które są skutkiem zaniedbań w leczeniu cukrzycy. Kwasica cukrzycowa (ketonowa) charakteryzuje się przede wszystkim bardzo dużym niedoborem insuliny. W moczu i osoczu chorego w trakcie badania można stwierdzić obecność ciał ketonowych (stąd nazwa). Kwasica ketonowa jest bezpośrednim zagrożeniem życia i w żadnym wypadku nie można jej lekceważyć. W przypadku braku reakcji następstwem jest śpiączka cukrzycowa, która bez interwencji lekarza skończy się śmiercią.
W większości przypadków kwasica jest efektem powikłań cukrzycy. W rzadkich sytuacjach dochodzi do niej na skutek nadmiernego spożycia alkoholu, głodu (dotyczy osób, które podjęły np. głodówkę oczyszczającą) lub wysokiej gorączki. Może być także skutkiem nadczynności tarczycy.
Kwasica ketonowa jest powikłaniem cukrzycy, najczęściej typu 1. Pojawia się w momencie gwałtownego spadku poziomu insuliny. Brak insuliny to automatyczny brak możliwości rozkładu glukozy. Potrzebujący energii organizm sięga po inne jej źródło – ą tkankę tłuszczową. Dochodzi do przyspieszonego rozkładu tłuszczów i w efekcie pojawienia się ciał ketonowych. Ciała ketonowe mogą być tymczasową „odżywką” dla mózgu, jednak gdy ten stan przedłuża się, dochodzi do zakwaszenia organizmu. Wykrycie ciał ketonowych w moczu zawsze oznacza, że organizm odżywia się tłuszczem, zamiast glukozą. A to z kolei prowadzi do prostego wniosku – w organizmie brakuje insuliny. Skutkiem niedoboru insuliny jest także hiperglikemia, czyli podwyższone stężenie glukozy we krwi. Przy braku insuliny glukoza nie jest rozkładana i transportowana do mięśni, tkanek i narządów.
Do kwasicy ketonowej może dojść z powodu nieodpowiedzialnego zachowania pacjenta. Przy dłuższym okresie chorowania może się zdarzyć myślenie typu: „nic się nie stanie, jak pominę jedną dawkę insuliny”. Tymczasem skutki mogą być naprawdę groźne. Dlatego pod żadnym pozorem nie można pomijać obowiązkowej dawki insuliny, samodzielnie ustalać zmniejszenia dawkowania, stosować przeterminowaną lub źle przechowywaną insulinę. Kwasica cukrzycowa może być także efektem stanu zapalnego trzustki, nadmiernego stresu, wyczerpania fizycznego (śmierć z przepracowania to nie mit!), zakażenia dróg moczowych, zawału serca lub udaru mózgu. Na kwasicę ketonową narażone są także kobiety w ciąży, u których zdiagnozowano cukrzycę typu I.
W skrajnych przypadkach kwasica może pojawić się na skutek awarii pompy insulinowej. Dlatego ważne jest prawidłowe korzystanie z urządzenia i jego okresowa konserwacja.
Kwasica ketonowa rzadko z marszu przyjmuje postać ostrą. Najczęściej zaczyna się niewinnie, a jej objawy można pomylić ze zmęczeniem lub infekcją przewodu pokarmowego. Nudności, wymioty i bóle brzucha łatwo pomylić z tzw., grypą żołądkową, jednak osoba chorująca na cukrzycę powinna zachować wzmożoną czujność. Kolejnym etapem jest odwodnienie (które także może mylnie sugerować infekcję wirusową przewodu pokarmowego) z charakterystycznymi objawami: suchość ust, nadmierne pragnienie, zmęczenie, osłabienie, ból głowy, a także częste oddawanie moczu. Wielomocz spowodowany jest potrzebą organizmu, by usunąć nadmiar zalegającej we krwi glukozy. Niestety najczęściej chorzy przyjmują zbyt mało płynów, by wyrównać odpływ wody z organizmu i dlatego dochodzi do odwodnienia. Nadmierne pragnienie jest w tym wypadku sygnałem, którego nie powinno się bagatelizować.
Niepokojącym i dość jednoznacznym objawem jest zapach acetonu wydobywający się z ust. Aceton jest jednym z ciał ketonowych, a charakterystyczny zapach dobywający się z ust jest dowodem na próbę pozbycia się nadmiaru ciał ketonowych przy pomocy układu oddechowego. Jeśli dojdzie do takiej sytuacji, warto w trybie pilnym zbadać mocz na obecność ciał ketonowych. Pozytywny wynik będzie potwierdzeniem postępującej kwasicy ketonowej.
W stanie ostrej kwasicy ketonowej obserwuje się suchość skóry, bóle brzucha, bóle w klatce piersiowej, tzw. rumieniec kwasiczny, utratę świadomości, a także utratę przytomności i śpiączkę.
Osoby, które chorują na cukrzycę, na ogół potrafią rozpoznać niepokojące objawy. Wszyscy inni powinni jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Nawet pozornie błahych reakcji organizmu nie powinno się lekceważyć. Mogą być sygnałem istnienia poważnych zaburzeń.
Jeśli wiemy, że chorujemy na cukrzycę, lub mamy w otoczeniu osobę chorą, wszystkie wyżej wymienione objawy powinny być sygnałem alarmowym. Już pierwsze symptomy kwasicy ketonowej to powód do tego, by do chorego wezwać pogotowie, lub – jeśli to możliwe – zawieźć go do szpitala. Ponadto osobie z początkującą kwasicą ketonową trzeba podać do picia wodę i poinstruować o konieczności picia małymi porcjami. Dobrym rozwiązaniem jest podawanie wody z cytryną lub sokiem cytrynowym. Taka mieszanka odkwasza organizm i normalizuje w organizmie poziom jonów.
Kwasica cukrzycowa jest bezwzględnym wskazaniem do hospitalizacji. Pierwsze dwa dni to zazwyczaj uzupełnianie niedoborów insuliny oraz wyrównywanie glikemii. Chory musi być pod stałą opieką lekarską. Jeśli doszło do odwodnienia (a w większości przypadków tak właśnie jest), choremu podaje się w kroplówce płyny nawadniające z elektrolitami. W warunkach szpitalnych regulowana jest także gospodarka kwasowo-zasadowa. W tym celu podaje się rozcieńczony dwuwęglan sodu. Jeśli kwasica ketonowa była wynikiem infekcji, ona także podlega leczeniu.
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
