Nawyki żywieniowe to innymi słowy wszystkie czynności związane z jedzeniem, które wykonujemy naturalnie i rutynowo. Zalicza się do nich nie tylko to, co jemy, ale także jak jemy, jakie produkty wybieramy w sklepie i do spożywania jakich zachęcamy nasze dzieci. Nawyki żywieniowe kształtują się w dzieciństwie, jednak z biegiem lat mogą ulegać przemianom – zarówno na dobre, jak i na złe.
Warto pamiętać, że nie istnieje jedna, idealna dla wszystkich dieta, która rozwiązuje wszelkie dolegliwości zdrowotne. Bez wątpienia jednak spożywanie dużej ilości warzyw i owoców z dodatkiem kasz, produktów pełnoziarnistych, zdrowych tłuszczów oraz dostosowanej do naszych potrzeb ilości nabiału i mięsa jest ogólnym przepisem na zdrowy jadłospis. Jeżeli mamy wątpliwości co do tego, czy nasza dieta jest odpowiednio zbilansowana – warto zasięgnąć porady specjalisty. Obecnie usługi dietetyków są bardzo powszechne i stosunkowo niedrogie – ekspert porozmawia z nami na temat naszych nawyków, wskaże, które powinniśmy zmienić i przygotuje dla nas indywidualną dietę wraz z gotowymi przepisami.
Jak każdy nawyk, również nawyki żywieniowe wymagają czasu i konsekwencji, aby zostać zmienione. W niektórych przypadkach konieczne jest oczywiście wprowadzenie zmian nagłych – dieta antynowotworowa czy dieta dla cukrzyka wprowadzane są przeważnie z dnia na dzień, po otrzymaniu diagnozy. Jednak motywatorem do ich stosowania jest głównie troska o własne – już poważnie nadszarpnięte – zdrowie. Nie czekajmy na taką chwilę, tylko zacznijmy działać już wcześniej. Od czego zacząć?
1) Jedz regularnie i często. Kilka mniejszych posiłków co parę godzin jest znacznie lepsze, niż dwa obfite. Chcesz schudnąć lub zawsze cieszyć się aktualną szczupłą sylwetką? Dbaj o regularność!
2) Znasz powiedzenie, że śniadanie to najważniejszy posiłek dnia? Stosuj się do niego! Nigdy nie wychodź z domu rano głodny – solidne śniadanie przyspiesza metabolizm, daje naszemu mózgowi „paliwo” do funkcjonowania i ogranicza ryzyko podjadania niezdrowych przekąsek.
3) Oswój warzywa. Możesz spróbować zjadać swój posiłek od sałatki i dodatków warzywnych – zobaczysz, jaki wpływ będzie to miało na Twoje poczucie sytości.
4) Nie spiesz się. Jedzenie w spokoju, bez smartfonów, telewizji i stresu ma nieoceniony wpływ na nasze zdrowie. Zrelaksowany organizm ma szansę przyswoić wszystkie składniki odżywcze i poczuć, że jest najedzony. Gdy jemy szybko, jemy przeważnie dużo i często niezdrowo – szybko widocznym skutkiem ubocznym mogą być dodatkowe kilogramy i pogorszenie jakości cery.
5) Jedzenie to też płyny. Woda powinna być Twoim najlepszym przyjacielem, a wrogiem – wszelkie gazowane napoje. Gdy jesteś dobrze nawodniony, lepiej trawisz, ale też jesteś efektywniejszy w pracy, masz więcej energii i masz mniej problemów z pielęgnacją (wypryski, łamliwe włosy, sucha skóra – to m.in. często skutek uboczny braku wody w organizmie).
Nie sposób jest wymienić wszystkie skutki złych nawyków żywieniowych. Generalnie długotrwałe pozbawianie organizmu odżywczego źródła niezbędnych do jego funkcjonowania witamin i minerałów, jak również innych składników odżywczych, może prowadzić do szeregu dysfunkcji i chorób – układu krwionośnego, nerwowego, pokarmowego i odpornościowego. Zła dieta związana jest ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwory, miażdżycę, choroby niedokrwienne serca. Co więcej, niektóre choroby autoimmunologiczne (np. Hashimoto) są ściśle związane z tym, w jaki sposób się odżywiamy i nieprawidłowe nawyki żywieniowe mogą prowadzić do nasilenia się objawów.
Dlatego tak ważne jest dbanie o to, aby nasze dzieci wyrabiały dobre nawyki żywieniowe – to wielki prezent do nas na całe ich życie.
Chociaż może się to wydawać zaskakujące, dobre nawyki żywieniowe kształtują się już… w życiu płodowym! Badania wykazują, że dzieci matek, które w ciąży szczególnie dbały o urozmaicone smaki, są bardziej chętne do próbowania wyraźnie doprawionych potraw (np. z czosnkiem, ziołami, curry etc.). Z kolei dzieci matek o ograniczonym jadłospisie, lubiących potrawy typ fast food, mają tendencję do wybierania tych posiłków wiele lat później.
Oczywiście nie oznacza to, że dieta matki w ciąży jest jedynym czynnikiem mającym determinujący wpływ na nawyki żywieniowe dzieci. To, co dzieci jedzą i co lubią jest bardziej złożonym zagadnieniem. Dietetycy specjalizujący się w rozwoju dziecięcym podkreślają, że bardzo istotny jest okres tzw. rozszerzania diety, czyli czas po 6. miesiącu życia, gdy do jadłospisu niemowlęcia oprócz mleka matki czy modyfikowanego, wprowadzane są kolejne produkty. Obecne wytyczne wskazują, że powinny być one możliwie różnorodne, ze wszystkich grup pokarmowych: najwięcej powinno być warzyw i kasz, ale również nabiału, mięsa, jaj, strączków. Rodzice zachęcani są do podawania dzieciom potraw doprawionych, ale bez soli i cukru – różnorodne zioła poszerzają paletę smaków maluchów. Ważne jest także to, co sami rodzice kładą na swój talerz – dzieci uczą się przez obserwację i naśladowanie. Jeśli zatem uważamy, że nasze dziecko ma złe nawyki żywieniowe – sprawdźmy, czy w naszym domu je się tak, jakbyśmy tego oczekiwali od potomka.
Przede wszystkim – stopniowo. Nagłe zmiany żywieniowe mogą prowadzić w szybkim tempie do frustracji. Dobre i złe nawyki żywieniowe mają to do siebie, że dobre buduje się latami, a złe – bardzo krótko. Jednak zarówno jedne jak i drugie, jeśli już są wypracowane, są bardzo trwałe.
Dlatego jeśli mamy złe nawyki żywieniowe zastanówmy się, dlaczego tak jest. Wypiszmy sobie na kartce to, co naszym zdaniem robimy nieodpowiednio i co wymaga zmiany. Znajdźmy przyczynę takiego postępowania – czy np. nie jemy śniadań, bo nie mamy czasu? Jemy zbyt mało warzyw, bo nie umiemy ich przyrządzać (nie mamy „pomysłu” na nie) czy po prostu nie lubimy ich smaku? Jeśli naszym problemem jest brak czasu, możemy pomyśleć o reorganizacji dnia lub np. zamówieniu diety pudełkowej, która oszczędza czas. Jeśli nie umiemy gotować – na rynku odnajdziemy mnóstwo książek, ale także i blogów kulinarnych z prostymi jadłospisami. Jeśli nie lubimy smaku niektórych produktów, zacznijmy od tych najmniej „kontrowersyjnych” i starajmy się jej oswoić przez różne rodzaje przygotowania. To oczywiście tylko kilka przykładów i nie wyczerpuje listy tego, jak zmienić swoje przyzwyczajenia żywieniowe. Najważniejsze jest, aby zapamiętać, że bez ustalenia ich przyczyny – nie uda nam się ich zmienić. Dopiero z takim podejściem możemy podjąć próbę zrzucania nadmiarowych kilogramów. Pamiętajmy również, że nie istnieje żadna „dieta cud”, jak niekiedy jest nazywana dieta keto czy dieta dr Dąbrowskiej. Odpowiednio zbilansowane posiłki, dopasowana do naszego trybu życia aktywność fizyczna i psychiczne przygotowanie to niezbędne czynniki efektywnego odchudzania.
Interesuje Cię tematyka żywienia? Dowiedz się, jaka powinna dieta dla osób z uszkodzoną wątrobą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
