Na choroby nerek cierpi w Polsce aż 4,5 mln osób. Niestety tylko co dziesiąta z nich zdaje sobie sprawę ze swojego stanu, co jest o tyle niebezpieczne, że nieleczony prowadzi on do trwałego i nieodwracalnego uszkodzenia tych narządów. Tymczasem niewydolność nerek w porę zdiagnozowana daje się kontrolować i pozwala na normalne funkcjonowanie w społeczeństwie.
Nerki, chociaż niepozorne, pełnią bardzo ważną funkcję w organizmie. Ich zadaniem jest oczyszczanie krwi z wody, martwych komórek, związków chemicznych. Zdrowe nerki przepompowują 180 litrów krwi na dobę i produkują około 1,5 litra moczu. Schorzenia nerek zaczynają się niewinnie, a osoba w pierwszym stadium choroby zazwyczaj nie zdaje sobie z niej sprawy. Tymczasem konsekwencją nieleczonych stanów zapalnych w obrębie narządu jest uszkodzenie nerek i ich całkowita niewydolność.
Przewlekłe choroby nerek w początkowym stadium są utajone. Oznacza to, że pacjent nie odczuwa dolegliwości związanych z upośledzeniem czynności nerek bądź objawy niewydolności nerek nie są jednoznaczne i mogą być mylnie interpretowane. Przesłanką do zainteresowania się stanem tych narządów mogą być następujące symptomy:
W przypadku występowania i utrzymywania się któregoś z powyższych objawów należy wykonać kontrolne badanie moczu. Takie badanie powinny co pół roku wykonywać także osoby cierpiące na nadciśnienie tętnicze oraz cukrzycę, te schorzenia bowiem są bardzo silnie powiązane z chorobami nerek. Osoby uważające, że są zdrowe, i niemające żadnych dolegliwości powinny przebadać mocz przynajmniej raz na rok.
Wraz z postępem choroby niewydolność nerek zaczyna wpływać również na funkcje poznawcze oraz stan psychiczny pacjenta. Nagromadzenie toksyn we krwi może prowadzić do zaburzeń koncentracji i pamięci. Pacjenci często zgłaszają uczucie splątania, dezorientacji i trudności w podejmowaniu decyzji, które wcześniej nie sprawiały im problemów. Depresja i stany lękowe towarzyszące niewydolności nerek wynikają zarówno z biochemicznych zmian w organizmie, jak i z psychologicznej reakcji na przewlekłą chorobę. Zaburzenia snu, w tym bezsenność i nadmierna senność w ciągu dnia, dodatkowo pogarszają jakość życia chorych.
Niewydolność nerek to choroba, w której nerki nie są w stanie skutecznie radzić sobie z oczyszczaniem krwi. Jej przyczyny są różnorodne i mogą wynikać zarówno ze schorzeń pierwotnie dotyczących nerek, jak i z chorób ogólnoustrojowych. Przede wszystkim warto wiedzieć, ze w medycynie wyróżnia się dwa rodzaje niewydolności nerek: przewlekłą i ostrą – każda z nich przebiega inaczej i zwykle jest powodowana odmiennymi czynnikami.
Przewlekła niewydolność nerek rozwija się powoli i nie daje początkowo wyraźnych objawów. Jej przyczyną może być kłębuszkowe zapalenie nerek, choroby naczyniowe, choroby cewki, śródmiąższowe choroby nerek, nefropatia cukrzycowa oraz choroby, w których pojawiają się torbiele nerek.
W pierwszym stadium przewlekłej niewydolności nerek chory nie odczuwa żadnych dolegliwości, w drugim pojawiają się zaburzenia elektrolitowe i nadciśnienie. Jeśli choroba nie zostanie w porę rozpoznana, w trzecim etapie dojdzie do znacznego spadku wydajności nerek i pojawią się silne objawy towarzyszące chorobie: duży spadek wagi lub otyłość związana z obrzękiem, znaczne osłabienie organizmu, problemy ze snem; mogą wystąpić także problemy z pamięcią. Już czwarty etap jest niebezpieczny dla życia, a w piątym mówimy o schyłkowej niewydolności nerek. Pojawia się wówczas konieczność leczenia nerkozastępczego – dializ lub przeszczepu nerki.
Przewlekła niewydolność nerek może ulec gwałtownemu pogorszeniu, jeżeli u chorego jednocześnie wystąpi:
Ponadto do pogorszenia stanu zdrowia może dojść w przypadku kontaktu z radiologicznymi środkami cieniującymi zawierającymi jod oraz przy przyjmowaniu dużej ilości leków toksycznych dla nerek. Należą do nich popularne leki przeciwbólowe zawierające ibuprofen i paracetamol.
Chociaż słowo „ostra” ma gorszy wydźwięk niż „przewlekła”, ostra niewydolność nerek nie jest nieodwracalna. Objawy niewydolności nerek w tym przypadku narastają nagle i mają gwałtowny charakter, sama choroba przebiega jednak inaczej. W przewlekłej niewydolności nerek dochodzi do uszkodzenia nefronów, w ostrej – do zaburzenia funkcji nerek, czyli samej czynności filtracji. Przyczyną ostrej niewydolności nerek jest ich niedostateczne ukrwienie, stan zapalny kłębuszków nerkowych oraz zaburzenia związane z oddawaniem moczu. Mogą do tego doprowadzić np. ciężkie infekcje, wstrząs, zawał serca lub masywne krwawienie.
Wybór metody leczenia niewydolności nerek dobiera się na podstawie stopnia zaawansowania choroby, jej rodzaju (ostra lub przewlekła niewydolność nerek) oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. W ramach diagnostyki lekarz nefrolog, po zapoznaniu się z wynikami badań moczu, może zlecić dalsze badania: RTG, USG jamy brzusznej, cystografię mikcyjna, scyntygrafię i inne.
Terapia polega w głównie na szukaniu i leczeniu przyczyn oraz hamowaniu rozwoju choroby. Razem z niewydolnością nerek leczone są choroby współistniejące, przede wszystkim nadciśnienie tętnicze, białkomocz i cukrzyca. Przy przewlekłej niewydolności nerek leczenie obejmuje także przygotowanie do leczenia nerkozastępczego – hemodializy, dializy otrzewnowej lub przeszczepu nerki. W stanach ostrych z kolei stosowana bywa hemofiltracja. Ponadto terapia niewydolności nerek związana jest z kontrolą gospodarki wodno-elektrolitowej (przy tej chorobie często dochodzi do odwodnień) oraz leczeniem niedokrwistości.
Osoby borykające się z niewydolnością nerek powinny rozważyć rzucenie palenia oraz zaszczepienie się na wirusowe zapalenie wątroby typu B.
W codziennym menu powinno znaleźć się pięć lekkostrawnych posiłków. Lekarze zalecają, by w początkowym stadium choroby pacjent przyjmował duże ilości płynów – ma to zapobiec odwodnieniu. (Nie dotyczy to jednak osób, u których pojawiają się obrzęki związane z zatrzymaniem wody w organizmie). Dieta na nerki powinna być uboga w białko, należy także ograniczyć spożycie soli kuchennej lub całkowicie zaprzestać jej używania. Zaleca się również obniżenie ilości spożywanego cholesterolu, unikanie w diecie fosforu i dużych ilości potasu. Z drugiej strony wskazane jest większe spożycie wapnia. Ponadto u chorych na niewydolność nerek zaleca się zwiększenie podaży tłuszczów (przede wszystkim roślinnych) w diecie – szacuje się, że powinno ich być o około 40% więcej niż w jadłospisie osób zdrowych.
Osoby borykające się z niewydolnością nerek powinny rozważyć suplementację diety, na przykład preparatem Fresubin Renal. Jest to wysokokaloryczna dieta przygotowana dla pacjentów z chorobami nerek. Fresbubin Renal to dieta niskobiałkowa, o obniżonej zawartości sodu, potasu, fosforu i wapnia, zawierająca oleje roślinne oraz węglowodany, aby zapewnić choremu właściwą równowagę elektrolitową.
Pytanie „czy niewydolność nerek jest śmiertelna?” pojawia się często wśród pacjentów i ich rodzin. Odpowiedź zależy od wielu czynników, w tym od przyczyny niewydolności, jej rodzaju, stadium zaawansowania oraz dostępności odpowiedniego leczenia. Ostra niewydolność nerek, jeśli zostanie szybko rozpoznana i właściwie leczona, bywa w pełni odwracalna. Przewlekła choroba nerek prowadzi natomiast do stopniowego, nieodwracalnego ich uszkodzenia. Przy odpowiednim leczeniu, w tym dializoterapii lub po przeszczepie nerki, pacjenci mogą jednak przeżyć wiele lat z zachowaniem wysokiego komfortu życia.
Niewydolność nerek to poważne schorzenie, które wymaga kompleksowego podejścia terapeutycznego. Wczesne rozpoznanie, odpowiednie leczenie farmakologiczne, dietetyczne oraz – w razie potrzeby – nerkozastępcze mogą znacząco poprawić jakość i długość życia pacjentów. Bardzo ważna jest regularna kontrola medyczna, przestrzeganie zaleceń lekarskich i świadomość czynników ryzyka niewydolności nerek, które mogą przyspieszyć postęp choroby lub wywołać jej ostrą postać. Więcej informacji na temat tego typu schorzeń, w tym przewlekłej choroby nerek, jest dostępnych na stronie: www.mojenerki.org.
Serwis zywieniemaznaczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
