Nowotwór złośliwy to poważna, skomplikowana choroba, często o trudnym przebiegu i niepomyślnym rokowaniu (o nowotworach złośliwych i chorobach układu krążenia mówi się jako o najbardziej rozpowszechnionych chorobach cywilizacyjnych, to najgroźniejsza grupa chorób). Potocznie określana jest jako rak – pojęcia te są uznawane za tożsame, a przez to używane zamiennie. Warto jednak wiedzieć, że nie każdy nowotwór jest rakiem i jest złośliwy, ale już każdy rak to nowotwór złośliwy. Nowotwory wywodzące się z tkanki nabłonkowej są określane mianem raka, zaś te nienabłonkowe to mięsaki/tłuszczaki (słowa mięsak należy więc używać wyłącznie jako nowotwór wywodzący się z powyższego źródła). Podstawową przyczyną powstawania raka jest uszkodzony lub wadliwy gen – nowotwór (łagodny i złośliwy) rozwija się w wyniku akumulacji uszkodzeń genetycznych. Z medycznego punktu widzenia istotny podział nowotworów to ten pomiędzy nowotworami łagodnymi i złośliwymi – pierwsza postać raka nie daje przerzutów.
Niekontrolowany wzrost komórek organizmu stanowi coś, co wyraźnie charakteryzuje nowotwór złośliwy – o ile w normalnych warunkach powinny one rosnąć, dzielić się i umierać, w tym przypadku komórki nowotworowe nie obumierają i dalej rosną (to wszystko składa się na proces nowotworzenia), by z biegiem czasu przerodzić się w guz nowotworowy. Ponadto rak ma zdolność do ciągłego wzrostu i niepohamowanego rozprzestrzeniania się komórek nowotworowych. Oderwane od guza pierwotnego komórki organizmu przemieszczają się po organizmie wraz z krwią lub limfą, a po zagnieżdżeniu w nowym miejscu, dają początek kolejnym guzom nowotworowym. Taki proces nazywa się rozsianiem choroby, natomiast powstałego w jego efekcie guza – przerzutem.
Możemy wyróżnić ponad 100 rodzajów choroby nowotworowej – dany przypadek określa się na podstawie rodzaju komórki, która została zaatakowana. Nowotwór złośliwy może rozwinąć się w każdej części ciała człowieka – diagnozowany jest nawet rak oka czy serca. Najczęstsze nowotwory złośliwe to:
Każdy nowotwór złośliwy może dawać inne objawy, choć istnieją pewne symptomy, które są obserwowane przy konkretnym rodzaju nowotworu. Są to przede wszystkim:
Należy jednak podkreślić, że nowotwory złośliwe w początkowej fazie rozwoju często są skąpoobjawowe, a niekiedy nie dają niemal żadnych symptomów. Pierwsze objawy raka bywają też niespecyficzne, co oznacza, że bardzo łatwo można je pomylić z innymi, niegroźnymi schorzeniami czy infekcjami. Właśnie z tych powodów tak trudne jest wykrycie nowotworu we wczesnym stadium, co z kolei jest niezbędne do szybkiego wdrożenia skutecznego leczenia – obejmującego także nowotwory złośliwe – dającego szansę na powrót do zdrowia.
Istnieją różne metody leczenia nowotworów złośliwych, ale do najczęściej stosowanych należą:
Operacja jest podstawowym sposobem postępowania przy wielu nowotworach i w dużym uproszczeniu polega na usunięciu zmiany – w całości, a jeśli to niemożliwe, w jak największym stopniu. Chemioterapię i radioterapię natomiast zwykle stosuje się jako leczenie uzupełniające przed oraz po zabiegu chirurgicznym. W niektórych przypadkach jednak metody te stanowią podstawę postępowania – dotyczy to między innymi sytuacji, w których wycięcie guza jest niemożliwe, więc leczenie ma na celu przede wszystkim łagodzenie objawów choroby i poprawę komfortu życia pacjenta.
Zdrowa, odpowiednio skomponowana i zbilansowana dieta powinna być nieodłącznym elementem procesu leczenia każdego nowotworu złośliwego. Powinna też być lekkostrawna, zapewniać właściwą podaż białka, energii i płynów, a przy tym najlepiej, by wpisywała się w preferencje smakowe chorego. W przypadku niektórych nowotworów – jak rak przełyku czy rak migdałka – w przebiegu których pojawiają się trudności z przełykaniem pokarmów, konieczne może być wprowadzenie diety płynnej lub półpłynnej. Taki model żywienia jest także niekiedy wymagany w okresie rekonwalescencji po zabiegu chirurgicznym.
W opisanej sytuacji dietę warto uzupełnić o doustne suplementy pokarmowe w formie płynów, które dostarczają do organizmu substancje odżywcze potrzebne do jego funkcjonowania i walki ze skutkami spowodowanymi przez usunięty nowotwór. Tego typu preparaty są również doskonałym rozwiązaniem przy braku apetytu i łaknienia. Choć to dość powszechny problem i boryka się z nim wielu pacjentów onkologicznych, nie należy go bagatelizować – jego konsekwencją może być bowiem spadek wagi, który może uniemożliwiać kontynuację terapii, a w dłuższej perspektywie niedożywienie czy kacheksję nowotworową (wyniszczenie organizmu).
Rokowania przy nowotworach złośliwych są uzależnione od wielu czynników – między innymi od rodzaju raka, stadium jego zaawansowania, rozległości zmian czy obecności przerzutów. W większości przypadków obowiązuje jednak jedna zasada – im wcześniej rak zostanie zdiagnozowany (a zwłaszcza nowotwór złośliwy!), tym większe są szanse na jego wyleczenie. Kluczowe jest określenia przez onkologa stadium choroby – na podstawie dwóch części: tzw. klasyfikacji TNM (od pierwszych liter: wielkość guza pierwotnego, przerzuty w węzłach chłonnych, przerzuty do odległych narządów) oraz ogólnego stopnia zaawansowania choroby nowotworowej.
Nowotwór złośliwy, potocznie określany jako rak, to poważna, skomplikowana i zagrażająca życiu choroba. W walce z nowotworem złośliwym często kluczowy jest czas – szybko rozpoznany rak umożliwia wdrożenie skutecznego leczenia nowotworu, dającego spore szanse na powrót do zdrowia.
Wcześnie zdiagnozowany nowotwór nie jest wyrokiem – wszystko zależy od stopnia zaawansowania choroby i rodzaju nowotworu (w zaawansowanym stadium rak ms już zbyt wielu szans, by pokonać nowotwór złośliwy). Nawet z nowotworami złośliwymi można skutecznie walczyć, nowotwory łagodne także nie powinny być lekceważone. Mówiąc kolokwialnie: przeprośmy się z regularną kontrolą organizmu.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
