Nudności, brak apetytu, zaburzenia smaku – zobacz, jak radzić sobie ze skutkami ubocznymi leczenia i nie tylko

Problemy ze zdrowiem, długotrwałe terapie w tym radio i chemioterapia, stałe przyjmowaniem leków, przygotowanie do badań, zabiegów czy operacji, a także stres i depresja to tylko niektóre powody mogące mieć negatywny wpływ na działanie układu pokarmowego. Zmieniony smak, nudności i brak apetytu pojawiają się stosunkowo często. Sprawdź, czy wiesz, jak sobie z nimi radzić.

Zmieniony smak, zaburzenia smaku – przyczyny i sposoby leczenia

Tym, co sprawia, że mamy ochotę jeść, jest zapach i smak potraw. O zaburzeniach powonienia mówi się rzadko, a to właśnie one są wstępem do zaburzeń smaku i w konsekwencji niechęci do jedzenia.
Zaburzenia smaku mogą przyjmować różnoraką formę – chory wyczuwa tylko niektóre smaki, chory nie wyczuwa żadnych smaków lub chory odczuwa zmiany smaku – wszystkie potrawy mają posmak metaliczny lub kwaśny.

Do najczęstszych powodów zaburzeń w odczuwaniu smaku należą:
– radio i chemioterapia,
– niektóre ze stosowanych leków, skutki uboczne leczenia,
– choroby neurologiczne,
– utrata kubków smakowych – występuje zazwyczaj u osób w podeszłym wieku,
– niedobory witamin i minerałów,
– zmiany hormonalne spowodowane ciążą, cukrzycą i chorobami tarczycy,
– infekcje zatok i gardła oraz stan zapalny języka,
– brak należytej higieny jamy ustnej,
– używanie protez zębowych.

Leczeniem zaburzeń smaku zajmuje się lekarz otolaryngolog. Bada on dokładnie stan jamy ustnej, nosa i gardła. Przeprowadza też szczegółowy wywiad z pacjentem. Leczenie zaburzeń smaku polega bowiem na usunięciu przyczyn dolegliwości. Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że jeśli zaburzenia w odczuwaniu smaku są skutkiem przyjmowania leków, usunięcie dolegliwości może być trudne, lub nawet całkiem niemożliwe. Nie można bowiem odstawiać leków przed zakończeniem kuracji. Jeśli osoba będąca w trakcie terapii odczuwa problemy związane z brakiem smaku, powinna o tym powiadomić lekarza prowadzącego. Osoby starsze są w równie trudnej sytuacji, u nich problemy związane z odczuwaniem smaku mają ścisły związek z wiekiem i są nieodwracalne. Zmieniony smak budzi wątpliwości: co robić, by nadal móc cieszyć się jedzeniem? Rozwiązaniem może być przyprawianie potraw dużą ilością ziół. Jest szansa, że taka dawka uderzeniowa pozwoli, choć w minimalnym stopniu, na poprawę komfortu jedzenia.

Nudności i wymioty – jak sobie z nimi radzić

Nudności to zespół objawów, które potocznie określa się jako „niedobrze mi”. Osoba cierpiąca na nudności odczuwa chęć wymiotowania. Bywa i tak, że nudności faktycznie poprzedzają wymioty, ale nie jest to regułą.
Przyczyn nudności najczęściej należy doszukiwać się w chorobach układu pokarmowego – wrzodach żołądka i dwunastnicy, zatruciu pokarmowym, zakażeniu żołądkowo-jelitowym, niedrożności jelit oraz ogólnie bólach brzucha. Jednak warto wiedzieć, że nudności mogą być związane z innymi dolegliwościami, niemającymi nic wspólnego z układem pokarmowym. Ich źródłem mogą być choroby układu naczyniowego (zawał, udar), choroby ośrodkowego układu nerwowego (migrena, choroba lokomocyjna, uraz głowy, krwotok śródczaszkowy), choroby metaboliczne i endokrynologiczne (choroby tarczycy, kwasica ketonowa, cukrzyca, mocznica). Przyczyną nudności mogą być także przyjmowane leki, radio i chemioterapia, przebyta operacja (między innymi efekt uboczny narkozy) oraz ciąża.
Leczenie nudności nie będzie skuteczne, dopóki nie zostanie ustalona ich przyczyna. Nudności często są pierwszym objawem choroby i nie powinno się ich bagatelizować. Co więcej, często powracające nudności i wymioty oraz związana z tymi objawami niechęć do przyjmowania posiłków jest bardzo niebezpieczna, szczególnie gdy mówimy o osobach, dla których prawidłowe żywienie jest bardzo istotnym elementem terapii czy codziennego funkcjonowania. W tej grupie znajdują się osoby leczone onkologicznie, po przebyciu poważnych zabiegów/operacji, osoby starsze, osoby z chorobami jelit, dzieci oraz kobiety w ciąży.

Mdłości czy chęć zwymiotowania nie biorą się znikąd (wyjątkiem może być choroba lokomocyjna, tu wiemy, że po zakończeniu podróży wszystko wróci do normy), dlatego, zanim sięgniemy po specyfiki zwalczające nudności, warto zastanowić się, czy nie mamy do czynienia z czymś poważniejszym niż zwykła niestrawność. Przy nudnościach utrzymujących się bez wyraźnego powodu dłużej niż kilka dni, warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu.

Wśród domowych sposobów na mdłości i nudności wymienia się między innymi:
– picie wody, najlepiej często nieduże ilości,
– zwiększenie liczby posiłków i jednoczesne zmniejszenie porcji, by nie obciążać organizmu,
– spożywanie posiłków w dobrze wentylowanym, czy wietrzonym pomieszczeniu (intensywne zapachy, w tym spożywanego posiłku, mogą potęgować odruch wymiotny),
– dietę lekkostrawną, wykluczająca ostre czy intensywnie pachnące produkty,
– żucie migdałów,
– napar z imbiru lub imbir w dowolnej innej formie, także świeży.

Nudności, które kończą się wymiotami, mogą doprowadzić do odwodnienia oraz osłabienia organizmu. Dlatego tak ważne jest stałe uzupełnianie płynów, witamin, minerałów oraz składników odżywczych. Istotne może okazać się stosowanie doustnych płynów nawadniających tzw. elektrolitów oraz wzmacniających odżywek medycznych typu Fresubin Energy DRINK. Przy uciążliwych i przedłużających się problemach należy rozważyć kontakt z lekarzem.

Brak apetytu – przyczyny i sposoby na poprawę łaknienia

Apetyt jest naturalną reakcją organizmu, która nie tylko sygnalizuje głód, ale także zapotrzebowanie na konkretne składniki pokarmowe. Nie bez powodu zdarza się, że mamy ochotę na konkretne danie – mięsne, warzywne lub mączne. Organizm w ten sposób daje nam znać, jakich mikro i makroelementów mu brakuje. Podobnie jest z odczuwaniem pragnienia. Długotrwałe zaburzenia lub brak apetytu mogą skutkować niedożywieniem i wynikającymi z tego faktu poważnymi powikłaniami zdrowotnymi.

Brak apetytu często wiąże się z innymi, poważniejszymi schorzeniami. Należą do nich między innymi: nowotwory, alergie, cukrzyca, niewydolność krążenia, choroby tarczycy, infekcje w tym nawracające infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, stany zapalne stawów, obecność pasożytów, choroby układu pokarmowego, długotrwały stres i depresja.
Brak apetytu może być także skutkiem zaburzeń smaku związanego z przyjmowaniem leków, złych nawyków żywieniowych, zwłaszcza u dzieci (nadmiar słodyczy w diecie). Jego przyczyn można upatrywać także w źle skomponowanej diecie lub w konieczności jedzenia potraw, które nam nie smakują (np. w przypadku żywienia zbiorowego).

Apetyt można pobudzić na kilka sposobów. Przede wszystkim unikając nadmiaru cukru w diecie lub czasowo stale go eliminując. Pomocne mogą być także napary z ziół: korzenia goryczki, cykorii i mniszka, oraz z ziela krwawnika, bylicy i drapacza. Warto zadbać, by potrawy były nie tylko smaczne, ale także cieszące oko. Nie bez powodu małym dzieciom robi się śmieszne kanapki lub obrazki z banalnych potraw. Pobudzeniu apetytu sprzyja także niepodjadanie między posiłkami, unikanie pustych kalorii oraz ruch na świeżym powietrzu. Gdy te metody nie przynoszą pożądanych efektów, a problem pogłębia się lub przedłuża, należy sięgnąć po zbilansowane diety doustne. Dla dzieci szczególnie polecane jest stosowanie Frebini DRINK – doustnej diety, która w 1 butelce dostarcza wszystkich składników odżywczych, witamin i minerałów niezbędnych do prawidłowego rozwoju i wzrostu dziecka. Frebini DRINK wzbogacony jest dodatkowo w taurynę, karnitynę i inozytol dla wsparcia rozwoju umysłowego dziecka. Dostępny w chętnie wybieranych przez dzieci smakach: truskawki, banana lub czekolady. W przypadku dorosłych warto sięgnąć po doustną dietę Fresubin Energy DRINK, który będzie optymalnym źródłem składników odżywczych oraz energii, dostarczy również wszystkich niezbędnych witamin, makro i mikroelementów, aby nie dopuścić do rozwoju niedoborów.

Gdy brak apetytu i związane z nim ograniczone przyjmowanie posiłków towarzyszy poważnym jednostkom chorobowym, należy sięgnąć po bardziej specjalistyczne diety: Supportan DRINK dla osób w okresie leczenia onkologicznego, Diben DRINK dla osób z cukrzycą, Fresubin Protein DRINK dla osób po zabiegach i operacjach, Fresubin Renal dla osób z chorobami nerek.

Długotrwałe lub nawracające zaburzenia apetytu, nudności, wymioty czy ograniczone spożywanie posiłków mogą prowadzić do poważnych konsekwencji i nie można ich bagatelizować. Jeśli nie potrafimy poradzić sobie z nimi sami, warto skonsultować się z dietetykiem, lub w przypadku osób poddanych leczeniu czy kobiet w ciąży, z lekarzem prowadzącym.

Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.