Na ciele osób, które ze względu na wiek, stopień niepełnosprawności lub choroby, muszą spędzać wiele godzin w łóżku lub na wózku inwalidzkim, mogą pojawić się odleżyny. To schorzenie jest często lekceważone przez rodzinę oraz osoby, które opiekują się pacjentem. Okazuje się jednak, że nieleczone odleżyny mogą prowadzić do bardzo poważnych powikłań i wpłynąć na znaczne pogorszenie komfortu osoby chorej. Jak leczyć odleżyny i zapobiegać ich powstawaniu?
Odleżyny powstają w wyniku długotrwałego nacisku lub tarcia – najczęściej w sytuacji, gdy chory nie wstaje z łóżka lub wózka inwalidzkiego. Oznaczają uszkodzenie skóry i tkanki podskórnej, które w najbardziej zaawansowanych przypadkach może sięgnąć mięśni. Odleżyny powstają w tych miejscach, gdzie kość – kostka, łopatka, łokieć lub kość ogonowa – bezpośrednio styka się z podłożem. Do czynników, które przyspieszają wystąpienie schorzenia, należą: cukrzyca, otyłość, niedokrwistość, choroby naczyń krwionośnych, niedożywienie oraz nietrzymanie moczu i kału. Odleżyny pojawiają się również u osób w podeszłym wieku oraz u pacjentów, którzy mają unieruchomioną jakąś część ciała. Ich wystąpienie powoduje ból i wpływa na pogorszenie ogólnego samopoczucia pacjenta. Rodzina oraz inne osoby, które opiekują się chorym, powinny zatem zwracać szczególną uwagę na odleżyny. Zapobieganie ich pojawieniu się na skórze chorego wymaga odpowiedniej profilaktyki.
Odleżyny powstają w wyniku zaburzenia przepływu krwi w miejscu, w którym tkanki są niedokrwione i niedożywione. Mogą mieć różny stopień zaawansowania – od I do V, gdzie I oznacza blednące zaczerwienienie, które świadczy o zaburzeniu mikrokrążenia. Należy zwracać baczną uwagę na zaczerwienienia oraz rany lub pęcherze wypełnione osoczem, które pojawiają się na skórze chorego. Trzeba pamiętać, że odleżyny to schorzenie, które nieleczone będzie się rozwijać, aż doprowadzi do nieodwracalnych zmian – uszkodzenia ścięgien mięśni, stawów i kości. Profilaktyka odleżyn wymaga częstej zmiany pozycji chorego, czyli przekręcania go z jednego boku na drugi oraz układania na wznak, na brzuchu oraz na siedząco. Pacjenci, którzy ze względu na stan zdrowia znaleźli się w grupie ryzyka, powinni zmieniać pozycję nie rzadziej niż co 4 godziny. Jak opiekować się chorym, na którego ciele pojawiły się już odleżyny?
Zobacz również: Dieta dla osoby starszej, leżącej
Bardzo pomocny w pielęgnacji pacjentów z nawet niewielkimi odleżynami jest specjalistyczny materac prozdrowotny, który dobrze amortyzuje, a tym samym zmniejsza nacisk ciała chorego na powierzchnię. Przydadzą się również podkłady antyodleżynowe, które łatwo utrzymać w czystości. Chorego, na którego ciele pojawiły się już zmiany, trzeba pielęgnować bardzo delikatnie. Jest to szczególnie istotne w czasie wykonywania zabiegów higienicznych, masażu oraz rehabilitacji. Ważne, by skóra pacjenta była regularnie nawilżana i zabezpieczona w tych miejscach, w których nacisk na materac jest największy. Czasami okazuje się jednak, że profilaktyka to za mało i mimo starań powstają odleżyny. Leczenie w takich przypadkach jest niezbędne.
Odleżyny na pośladkach i kości ogonowej pojawiają się najczęściej na skórze chorych, którzy korzystają z wózka inwalidzkiego. Warto stosować poduszki przeciwodleżynowe oraz przewiewną bieliznę. Niezbędna będzie również staranna pielęgnacja pośladków oraz okolic kości ogonowej – w tym również delikatne masaże, których rolą jest przywrócenie krążenia. Pojawienie się zmian na skórze warto skonsultować z lekarzem. Medycyna oferuje chorym preparaty z antybiotykiem do stosowania miejscowo lub gotowe opatrunki hydrożelowe czy też hydrokoloidowe. Jakie są domowe sposoby na odleżyny?
Zobacz również: Gastrostomia odżywcza – czym jest i kiedy należy ją wykonać?
W domowym leczeniu odleżyn najważniejsza jest profilaktyka. Jej istotnym elementem jest pobudzanie krążenia poprzez delikatne masowanie i poklepywanie natłuszczonej wcześniej skóry chorego. Pod kończyny można podkładać miękkie kliny lub podpórki. Ważne, by skóra chorego pozostawała sucha i czysta. Konieczna jest częsta zmiana bielizny oraz pościeli. A ponadto regularne osuszanie miękkimi ręcznikami. Jeśli dojdzie do powstania odleżyn, w domowych warunkach można zmieniać opatrunki. Ważne, by nie używać w tym celu gazy, wody utlenionej, ani spirytusu. Bardzo istotne jest również żywienie przy odleżynach.
W procesie profilaktyki odleżyn ogromne znaczenie ma żywienie pacjenta. Warto pamiętać, że niedożywienie to jedna z częstych przyczyn występowania ran i owrzodzeń na skórze. Dieta osoby chorującej na odleżyny powinna być wysokokaloryczna, bogata w białko, witaminy C, E, A oraz cynk i selen. Ważne jest również dostarczenie nienasyconych kwasów tłuszczowych, które wykazują działanie przeciwzapalne. Pacjent z odleżynami powinien spożywać od 5 do 6 posiłków dziennie, które zaspokoją jego zapotrzebowanie energetyczne oraz zapewnią wysoką podaż witamin i makroelementów.
W przypadku osób przewlekle chorych lub seniorów zjedzenie takiej ilości posiłków może okazać się niewykonalne. Dlatego po konsultacji z lekarzem najlepiej wdrożyć wysokiej jakości żywność medyczną – taką jak Fresubin Protein Drink. To smaczne i starannie skomponowane mieszanki przeznaczone do żywienia drogą doustną. Protein Drink jest bogaty w białko, węglowodany, witaminy oraz wapń, fosfor, potas, selen, cynk, żelazo, magnez i chrom. Napój ten można podawać zarówno w żywieniu całkowitym, jak i uzupełniającym. Ilość butelek – dobową kaloryczność – warto ustalić z lekarzem. Żywienie za pomocą preparatu Fresubin to skuteczny sposób na to, by odżywić organizm pacjenta i wspomóc go w procesie rekonwalescencji oraz w regeneracji odleżyn.
Odleżyny to schorzenie, które dotyka pacjentów leżących lub poruszających się na wózku inwalidzkim. Profilaktyka opiera się na odpowiedniej pielęgnacji i stosowaniu profesjonalnych materacy, podkładów i poduszek. Istotna jest również wysokokaloryczna i odżywcza dieta, która stanowi podstawę w przeciwdziałaniu odleżynom oraz ich leczeniu.
Bibliografia:
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
