Paraplegia – co to jest? Rodzaje i rehabilitacja

Paraplegia to porażenie, do którego dochodzi na skutek uszkodzenia rdzenia kręgowego w odcinku piersiowym lub lędźwiowym. Najczęściej jest skutkiem urazu, może też wynikać z wad wrodzonych i niektórych chorób.

Co to jest paraplegia?

Paraplegia to rodzaj paraliżu, w którym dochodzi do porażenia pary kończyn – zwykle są to kończyny dolne. Objawy neurologiczne mają różny stopień nasilenia, od częściowego niedowładu aż do całkowitego braku czucia i możliwości ruchu. Wszystko zależy od tego, który odcinek rdzenia kręgowego zostanie uszkodzony i w jakim stopniu.

Charakterystyczne dla paraplegii jest zwiększone napięcie mięśniowe, dlatego zaliczana jest do porażeń hipertonicznych. W języku medycznym paraplegię nazywa się również diplegią i opisuje jako całościowe porażenie poprzeczne dwukończynowe. U osoby sparaliżowanej upośledzone są zarówno funkcje motoryczne, jak i sensoryczne.

Wśród rodzajów paraliżu wymienić można także tetraplegię , monoplegię i hemiplegię. W odróżnieniu od paraplegii tetraplegia oznacza paraliż wszystkich czterech kończyn. O monoplegii mówimy, gdy porażona jest tylko jedna kończyna. Hemiplegia natomiast dotyczy porażenia kończyny dolnej i górnej po lewej lub prawej stronie ciała.

Jakie są rodzaje paraplegii?

Możemy wymienić dwa podstawowe rodzaje paraplegii, wyszczególnione na podstawie przyczyny powstania paraliżu. Są to paraplegia pourazowa i paraplegia spastyczna. W obu przypadkach mamy do czynienia głównie z porażeniem kończyn dolnych i obręczy biodrowych. Paraplegia spastyczna występuje w formie prostej i złożonej – ten drugi typ charakteryzuje się dodatkowymi objawami o charakterze neurologicznym, takimi jak padaczka czy schorzenia dotyczące funkcjonowania obwodowego układu nerwowego.

Jakie są przyczyny paraplegii?

Najczęstszą przyczyną paraplegii są urazy, w wyniku których dochodzi do uszkodzenia rdzenia kręgowego. Mogą być one skutkiem wypadków komunikacyjnych, upadków z wysokości czy ran postrzałowych.

Paraplegia może wynikać także z wad wrodzonych (np. rozszczep kręgosłupa) oraz towarzyszyć niektórym chorobom jak np.:

• stwardnienie rozsiane,
• choroba Heinego-Medina,
• kiła,
• gruźlica,
• choroby nowotworowe atakujące kręgosłup.

Objawy paraplegii

Objawy paraplegii są uzależnione od lokalizacji i skali uszkodzeń. Im wyżej położona część rdzenia kręgowego uległa urazowi, tym cięższy będzie stan chorego – porażenie atakuje obszary ciała znajdujące się na wysokości uszkodzonego segmentu i położone poniżej niego. Oprócz zaburzeń czucia i odruchów w kończynach pojawiać się mogą dysfunkcje w obrębie miednicy mniejszej. Wielu chorych boryka się z zaburzeniami mikcji, erekcji czy ejakulacji.

W przypadku paraplegii spastycznej objawy rozwijają się stopniowo, w stosunkowo wolnym tempie. Dlatego osoby chore z tej grupy rzadziej cierpią z powodu całkowitego paraliżu. Pierwszymi zwiastunami choroby mogą być:

• spadek siły mięśniowej kończyn,
• zaburzenia ruchowe,
• skurcze mięśni,
• zaburzenia równowagi,
• nietrzymanie moczu,
• problemy z czynnościami o charakterze samoobsługowym.

Leczenie paraplegii

Leczenie paraplegii ma na celu głównie poprawę komfortu życia. Niestety w większości przypadków paraliż jest nieodwracalny, a chory musi nauczyć się funkcjonować w nowych, trudnych warunkach. Dlatego kluczowym elementem jest rehabilitacja, mająca na celu naukę samodzielnego funkcjonowania i zapobieganie powikłaniom. Wśród częstych powikłań wymienić można:

• powstawanie odleżyn,
• zaniki mięśniowe,
• problemy natury psychicznej np. zaburzenia nastroju,
• zakrzepicę,
• zapalenie płuc,
• nietrzymanie moczu i kału,
• zaburzenia funkcji seksualnych.

Poza rehabilitacją, na początkowym etapie stosuje się często zabiegi mające na celu niwelowanie ucisku na rdzeń i zapobieganie dalszej degeneracji. Możliwe jest także stosowanie farmakoterapii w celu eliminacji obrzęków i stłuczeń.

Jak wygląda rehabilitacja paraplegii?

Rehabilitacja paraplegii obejmuje fizjoterapię i psychoterapię. Celem fizjoterapii jest m.in. zapobieganie przykurczom, zachowanie masy mięśniowej czy regeneracja włókien nerwowych. Psychoterapia pomaga odnaleźć się w trudnej sytuacji i znaleźć motywację do walki o zdrowie.

Pracując nad poprawą jakości życia chorego, nie można zapomnieć o odpowiedniej diecie, która pozwoli zapobiec utracie energii i spadkowi masy mięśniowej. Praktycznym rozwiązaniem są specjalistyczne odżywki medyczne w postaci smacznych i łatwych do wypicia napojów – w celu zapobiegania powstawaniu odleżyn warto sięgnąć szczególnie po produkty z zawartością argininy.

Paraplegia to porażenie obejmujące najczęściej obie nogi, a tym samym poważnie utrudniające samodzielne funkcjonowanie. Dzięki systematycznej i długotrwałej rehabilitacji połączonej z odpowiednią dietą możliwa jest znaczna poprawa jakości życia chorego.