W zależności od naszego wieku i stylu życia podstawowa przemiana materii pochłaniać może od 45 do 70 procent całkowitego zapotrzebowania energetycznego naszego organizmu. Na PPM składają się przemiany zachodzące w układzie nerwowym (1/4), wątrobie (1/5), nerkach (1/15), sercu (1/15) i w pozostałych narządach (2/5). U przeciętnego, zdrowego człowieka średnia wartość PPM wynosi około 1 kcal /1 kg masy ciała /1 godz. Wartość ta zależna jest jednak od wielu czynników. Wpływa na nią nasza płeć, wiek, masa ciała, wzrost, stan fizjologiczny, stan zdrowia i sposób odżywiania oraz aktywność niektórych hormonów. Znaczenie mogą mieć również czynniki genetyczne.
Wzór Harrisa-Benedicta, opublikowany w 1918 roku, pozwala obliczyć podstawowe zapotrzebowanie organizmu na energię niezbędną dla zapewniania podstawowej przemiany materii, a więc funkcjonowania naszego organizmu. Wartość wyrażona jest w kilokaloriach, a sposób jej liczenia jest inny dla kobiet i mężczyzn. W przypadku kobiet wzór Harrisa i Benedicta wygląda tak:
66,47 + 13,7M+ 5,0W– 6,76L
W przypadku kobiet prezentuje się zaś następująco:
655,1 + (9,567M) + (1,85W) – (4,68L)
M oznacza masę ciała wyrażoną w kilogramach, W: wzrost w centymetrach, natomiast L oznacza wiek w latach.
Podstawowa przemiana materii u dzieci jest wyższa niż osób starszych. Dzieje się tak ze względu na intensywny wzrost i budowę tkanek, zwłaszcza w pierwszych latach życia i w okresie dojrzewania. PPM zmniejsza się u dorosłych – po ukończeniu 21. roku życia jego wartość spada o około 2& na każdą dekadę życia.
U kogo jeszcze PPM jest podwyższone? Przede wszystkim u osób, które uprawiają sport. Z reguły wartość PPM jest wyższa u mężczyzn. Wynika to z różnic w składzie naszego ciała – u kobiet przeciętnie zawiera ono więcej tkanki tłuszczowej, więc ich potrzeby energetyczne są mniejsze. Zwiększają się nieznacznie w czasie miesiączki oraz w trakcie ciąży i karmienia piersią. Istotny wpływ na podstawową przemianę materii mają również zaburzenia pracy tarczycy. W przypadku nadczynności PPM wzrasta nawet o 80 procent! Spada natomiast przy niedoczynności tarczycy. Wzrost podstawowej przemiany materii zaobserwować można również w czasie gorączki. Przyjmuje się, że na każdy 1ºC powyżej 37ºC zapotrzebowanie energetyczne wzrasta o około 12 procent. Na wartość PPM wpływ mają również warunki klimatyczne. Mieszkańcy krajów o gorącym kimacie mają niższe wartości PPM niż mieszkańcy krajów północnych.
Badanie podstawowej przemiany materii wykonuje się na czczo, w pozycji leżącej. Osoba badana przez ostatnich 12 godzin powinna wystrzegać się wszelkich używek, a przez 3 dni unikać posiłków białkowych. Jeżeli wszystkie te warunki zostaną zachowane, wówczas na podstawie badania możemy określić, jaka jest spoczynkowa przemiana materii. Jej wartość zwykle o około 10 procent przewyższa podstawową przemianę materii.
Współczynniki, na podstawie których oblicza się PPM, zwykle odnoszą się do sytuacji idealnej, w której badany jest całkowicie zdrowy, żyje w optymalnym klimacie, jest wyspany i nie odczuwa żadnego stresu. Ponieważ w rzeczywistości takie przypadki zdarzają się dość rzadko, uzyskany wynik nie jest odzwierciedla całkowicie naszej PPM. Mimo to wskaźnik ten stosowany jest m.in. przez dietetyków w celu obliczenia PPM osób pragnących schudnąć. Oczywiście dietetyk uwzględnia wszelkie uzyskane od pacjenta informacje, które mogą wpłynąć na PPM. Na podstawie uzyskanego wyniku, dietetyk jest w stanie obliczyć zapotrzebowanie kaloryczne, w tym również zapotrzebowanie kaloryczne dzieci. Kalkulator, który znaleźć można w sieci, choć z pewnością da nam pewien ogląd sytuacji, nie pozwoli dokonać tak precyzyjnych obliczeń.
Pojęcie PPM często pojawia się w kontekście CPM, a więc całkowitej przemiany materii. W przeciwieństwie do PPM całkowita przemiana materii określa całodobowe zapotrzebowanie ludzkiego organizmu na makroskładniki, niezbędne dla optymalnej pracy naszego organizmu. PPM odnosi się natomiast to energii niezbędnej dla podtrzymania jego funkcji życiowych.
Podstawowa przemiana materii to wskaźnik, które pozwala nam określić najniższy poziom przemian energetycznych naszego organizmu. Wyliczając go należy jednak pamiętać o tym, że jest on zmienny, a wpływ na jego wysokość ma wiele różnych czynników.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
