Polineuropatia – rodzaje, przyczyny, sposoby leczenia

Co to jest polineuropatia?

Polineuropatia to zespół objawów związanych z uszkodzeniem wielu nerwów obwodowych. Powoduje przede wszystkim zaburzenia ruchowe i zaburzenia czucia. Zamiennie używane są takie określenia jak neuropatia obwodowa, choroba obwodowa nerwów czy zapalenie nerwów obwodowych. Warto jednak pamiętać, że o polineuropatii mówimy w tylko w przypadku uszkodzenia wielu nerwów, w symetryczny i rozlany sposób.

Nerwy obwodowe są odpowiedzialne za przekazywanie impulsów nerwowych pomiędzy tkankami i różnymi organami. Składają się z kilku typów włókien – m.in. czuciowych i ruchowych. W zależności od tego, jakiego rodzaju włókna w większym stopniu ulegną uszkodzeniu, pojawiają się objawy związane z zaburzeniami czucia lub zaburzeniami ruchowymi.

Jakie są rodzaje polineuropatii?

Istnieje wiele rodzajów polineuropatii, związanych z reguły z przyczynami ich występowania – są one niezwykle zróżnicowane. Podstawowa klasyfikacja dzieli polineuropatie na wrodzone i nabyte.

• Polineuropatie nabyte: stanowią większość przypadków, najczęściej związane są z chorobami metabolicznymi i endokrynologicznymi.
• Polineuropatie wrodzone: dziedziczne neuropatie czuciowo-ruchowe.

Jakie są przyczyny polineuropatii?

Przyczyny polineuropatii są wyjątkowo zróżnicowane. Warto zauważyć, że może ona stanowić osobną jednostkę chorobową lub być manifestacją innej podstawowej choroby.

W przypadku dziedzicznej polineuropatii obwodowej mamy do czynienia z defektem genetycznym, na którego skutek nerwy obwodowe zbudowane są w nieprawidłowy sposób. Z reguły należące do tej grupy choroby są przekazywane z rodziców na potomstwo.

Do najczęściej spotykanych polineuropatii nabytych należą:

• polineuropatia cukrzycowa – spowodowana nieleczoną cukrzycą,
• polineuropatia wątrobowa,
• polineuropatia ciążowa,
• polineuropatia alkoholowa (przy nadmiernym spożyciu alkoholu),
• polineuropatia związana z chorobami tarczycy lub nerek,
• polineuropatia związana z porfirią lub akromegalią.

Możemy wyróżnić także:

• polineuropatie demielinizacyjne (np. zespół Guillaina-Barrego),
• polineuropatie związane z chorobami układowymi (np. toczeń układowy),
• polineuropatie występujące przy nowotworach,
• polineuropatie autoimmunologiczne,
• polineuropatie polekowe.

Objawy polineuropatii

Objawy polineuropatii uzależnione są od tego, jakie włókna nerwów obwodowych zostały uszkodzone. Wyróżniamy trzy różne grupy symptomów: czuciowe, ruchowe i autonomiczne.

Polineuropatia czuciowa dotyczy takich objawów jak m.in. drętwienia, mrowienia kończyn czy uczucie ich cierpnięcia, zaburzenia czucia, bolesności i nadwrażliwości na ból oraz dotyk. Często mówi się o objawie „skarpetek i rękawiczek”, ponieważ nieprawidłowości dotyczą zazwyczaj obszaru stóp i dłoni.

Jeżeli uszkodzone zostały przede wszystkim włókna ruchowe, chory może cierpieć z powodu osłabienia siły mięśniowej i niedowładów, zaburzenia ruchu, niezgrabnego chodu czy skurczów. Niedowłady pojawiają się z reguły w rejonie podudzi i stóp.

Zdarza się, że polineuropatia prowadzi do uszkodzenia włókien autonomicznych. Wówczas specyficzne są takie objawy jak nietrzymanie moczu, zawroty głowy i omdlenia, problemy jelitowe, nieprawidłowa potliwość czy dysfunkcje seksualne i zaburzenia rytmu serca.

Jak leczyć polineuropatię?

Leczenie polineuropatii jest ściśle uzależnione od przyczyny jej wystąpienia. Stosuje się leczenie farmakologiczne: w miarę możliwości przyczynowe, ale również objawowe. W większości przypadków kluczowe jest odpowiednie leczenie choroby podstawowej np. schorzeń immunologicznych bądź cukrzycy.

Polineuropatia – leczenie dietą i rehabilitacja

Czy polineuropatia jest uleczalna? Całkowite wyleczenie możliwe jest np. w przypadku zespołu Guillaina-Barrego czy polineuropatii toksycznej. U większości pacjentów choroba trwa przez całe życie i ma charakter przewlekły. Jednak dzięki odpowiedniemu postępowaniu możliwe jest zahamowanie jej rozwoju i poprawa komfortu chorego.

Niezwykle ważną kwestią jest odpowiednia dieta, bogata w szczególności w witaminy z grupy B – w uzupełnieniu niedoborów pomogą specjalne odżywki medyczne. Po żywność przeznaczenia medycznego mogą sięgnąć również osoby cierpiące na cukrzycę. Przeznaczone dla diabetyków odżywki zapewniają wysoką zawartość białka i solidną dawkę energii, przy zachowaniu niskiego indeksu glikemicznego i dużej ilości błonnika pokarmowego (zobacz, co może jeść cukrzyk). Osoby chore na polineuropatię powinny też zrezygnować z picia alkoholu.

Kolejną istotną kwestią przy polineuropatii jest rehabilitacja. Zalecane są m.in. masaże (klasyczny czy wirowy), specjalne ćwiczenia na polineuropatię, różne formy fizjoterapii.

Polineuropatia to choroba o zróżnicowanym podłożu, mogąca prowadzić do poważnego dyskomfortu i utrudnienia codziennego funkcjonowania. Kluczowe jest odnalezienie przyczyny problemu i podjęcie odpowiedniego leczenia, a także przestrzeganie zdrowej diety i systematyczna rehabilitacja.