Rak jajnika to trzeci pod względem częstości złośliwy nowotwór narządów rodnych u kobiet. Nie bez powodu jest uważany za jeden z najbardziej podstępnych kobiecych nowotworów – z uwagi na mało specyficzne objawy, trudno wykryć go we wczesnym stadium rozwoju.
Rak jajnika to termin, którym określa się złośliwe nowotwory jajnika, zbudowane z komórek pochodzenia nabłonkowego. Jest trzecim, po raku endometrium i raku szyjki macicy, najczęściej występującym nowotworem złośliwym narządów rodnych u kobiet. Rak jajnika zazwyczaj dotyka osoby w wieku od 50 do 70 lat, przy czym chorobę rozpoznaje się też u znacznie młodszych pacjentek.
Klasyfikacja histologiczna raka jajnika jest dość skomplikowana, dlatego wyróżniono dwa główne podtypy tego nowotworu:
W początkowej fazie rozwoju rak jajnika zwykle przebiega bezobjawowo lub daje bardzo skąpe objawy. Jego cechy biologiczne oraz umiejscowienie sprawiają, że komórki nowotworowe mogą zacząć rozprzestrzeniać się już we wczesnym stadium choroby – nawet gdy rak jest niewielki i nie wywołuje żadnych symptomów. Dolegliwości najczęściej pojawiają się dopiero na zaawansowanym etapie choroby, przez co większość przypadków wykrywa się bardzo późno.
Pierwsze objawy raka jajnika, będące konsekwencją rozprzestrzenienia się komórek nowotworowych w jamie brzusznej, bywają mylone z dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi. Są to przede wszystkim: uczucie wczesnej sytości, wzdęcia czy niestrawność. Rakowi jajnika może także towarzyszyć ból w obrębie miednicy. Gdy nowotwór zajmuje kolejne narządy, występują nowe objawy – zajęcie moczowodów czy pęcherza moczowego powoduje parcia naglące, natomiast rozsiew do otrzewnej wywołuje wodobrzusze. Wraz z postępem choroby mogą pojawić się również takie objawy jak: zaburzenia łaknienia, spadek masy ciała, przewlekłe zmęczenie i wyniszczenie organizmu.
Dokładne przyczyny rozwoju raka jajnika nie zostały jednoznacznie określone, jednak wiadomo, że istotną rolę w tym procesie odgrywają uwarunkowania genetyczne. Szczególnie narażone na zachorowanie są kobiety z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku nowotworu jajnika oraz nosicielki niektórych mutacji genów. Wśród najbardziej znanych wymienia się mutacje genów BRCA1 i BRCA2, które zwiększają ryzyko rozwoju nie tylko raka jajnika, ale i raka piersi.
Na powstanie nowotworu jajnika wpływ mogą mieć też czynniki hormonalne, związane z przebytymi w ciągu życia owulacjami. Zwiększone ryzyko zachorowania na raka jajnika występuje u kobiet, które przebyły dużą liczbę owulacji, a więc: miały pierwszą miesiączkę w bardzo młodym wieku, późno przeszły menopauzę lub nigdy nie były w ciąży.
Rak jajnika często pojawia się także w przebiegu zespołu Lyncha. To schorzenie genetyczne cechujące się wrodzoną skłonnością do różnych nowotworów, zwłaszcza raka jelita grubego, endometrium, jajnika i żołądka. W przypadku pacjentek obciążonych predyspozycjami genetycznymi bardzo istotne są regularne badania diagnostyczne – rak jajnika bowiem może zacząć rozwijać się u nich już w bardzo młodym wieku.
Wyróżniamy kilka metod najczęściej wykorzystywanych w celu wykrywania nowotworu jajnika – badania ginekologiczne i obrazowe, badanie markerów nowotworowych oraz laparoskopię.
| Metoda diagnostyczna | Charakterystyka |
| Badanie ginekologiczne | Główny sposób wykrywania guzów jajnika, pozwalający określić wielkość zmiany, jej konsystencję, ruchomość oraz stosunek do sąsiadujących tkanek i narządów. Takie czynniki jak otyłość, wypełnienie jelit czy pęcherza moczowego mogą jednak wpływać na dokładność badania, szczególnie w przypadku małych guzów. |
| Badania obrazowe | W tej grupie wymieniamy przede wszystkim ultrasonografię przezbrzuszną uzupełnioną badaniem sondą dopochwową. Pozwalają one ujawnić guza, określić jego średnicę i strukturę oraz ewentualne naciekanie na inne narządy. Jako uzupełnienie badania USG, szczególnie u kobiet otyłych lub z tendencją do gromadzenia gazów w jelitach, można wykonać tomografię komputerową. |
| Badanie markerów nowotworowych | Najczęściej oznaczane są markery: CA 15.3, CA 72.4, CA 125, CA 19-9 COX-1, katepsyna L, tetanektyna, TPS, CASA oraz TAG. |
| Laparoskopia | Ma znaczenie nie tylko w leczeniu choroby, ale również jej rozpoznaniu. Pozwala ustalić lokalizację guza, określić charakter nowotworu, stopień zaawansowania zmian oraz pobrać materiał do badania histopatologicznego. |
Podstawę leczenia raka jajnika stanowi zabieg chirurgiczny, który stosuje się we wszystkich stadiach choroby. W przypadku nowotworów łagodnych operacja najczęściej polega na wycięciu guza i pozostawieniu zdrowej części jajnika albo na usunięciu przydatków, na których zlokalizowane są zmiany. Jednak im bardziej zaawansowana faza rozwoju nowotworu, tym bardziej rozległy musi być zabieg – złośliwy rak jajnika wymaga całkowitego usunięcia narządu rodnego wraz z węzłami chłonnymi, wyrostkiem robaczkowym oraz ogniskami przerzutowymi. Zgodnie ze standardowym schematem leczenia nowotworu jajnika, po operacji włącza się chemioterapię.
Prawidłowo zbilansowana, zdrowa dieta ma znaczenie na każdym etapie leczenia onkologicznego. Powinna ona być przede wszystkim lekkostrawna, zapewniać odpowiednią ilość białka, energii i płynów, a zarazem wpisywać się w preferencje smakowe chorego. Niestety pacjenci onkologiczni często skarżą się na brak apetytu i łaknienia, co może skutkować spadkiem wagi, niedożywieniem, a w konsekwencji prowadzić do kacheksji nowotworowej. By do tego nie dopuścić, dietę osoby chorującej na raka jajnika warto uzupełnić o doustne suplementy pokarmowe w formie płynów, które dostarczają do organizmu niezbędną ilość białka, tłuszczów, węglowodanów, witamin i minerałów.
Takim preparatem jest Supportan DRINK, który wyróżnia się wysoką zawartością białka i energii. W składzie Supportan DRINK znajdziemy też kwasy tłuszczowe omega-3, które poprawiają skuteczność chemioterapii. W okresie okołooperacyjnym sprawdzą się także Fresubin Jucy DRINK oraz Fresubin Energy DRINK, które dostarczają łatwo przyswajalną porcję energii. W przebiegu chorób nowotworowych oraz w czasie rekonwalescencji polecanym preparatem jest również Fresubin Protein Powder. To skoncentrowane źródło wysokiej jakości białka w formie proszku, który można dodawać do płynów oraz posiłków.
Ze względu na niemal bezobjawowy rozwój choroby, lokalizację jajnika oraz brak skutecznych badań przesiewowych, nowotwór jajnika często diagnozowany jest już w zaawansowanym stadium. Nie pozostaje to bez wpływu na rokowania – wskaźnik pięcioletniej przeżywalności wynosi w tym przypadku od 15 do 25%. Jeżeli jednak choroba jest ograniczona do jajnika, szanse na wyleczenie są znacznie większe – określa się je na 80 do nawet 95%.
Rak jajnika jest trzecim najczęściej występującym złośliwym nowotworem narządów rodnych u kobiet. Zazwyczaj rozwija się po cichu, nie dając żadnych objawów, przez co często jest wykrywany w zaawansowanym stadium. Właśnie dlatego jakiekolwiek niepokojące symptomy należy niezwłocznie konsultować z lekarzem – wcześnie zdiagnozowany rak jajnika jest niemal całkowicie wyleczalny.
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
Copyright Żywienie ma znaczenie 2021. Wszystkie prawa zastrzeżone.
