Rak jelita cienkiego – objawy, przyczyny, leczenie, dieta i rokowania. Jak diagnozuje się nowotwór jelita cienkiego?

Rak jelita cienkiego – co to jest?

Rak jelita cienkiego to nowotwór układu pokarmowego, który może mieć zarówno łagodny, jak i złośliwy charakter. Podstawowy podział wyróżnia guzy pierwotne, które powstają bezpośrednio w jelicie cienkim, oraz przerzutowe, czyli będące wynikiem przerzutów z innych nowotworów – głównie z jelita grubego, trzustki, żołądka, gruczołu krokowego, macicy, jajnika lub pęcherza moczowego. Rak jelita cienkiego najczęściej zlokalizowany jest w dwunastnicy.

Nowotwór jelita cienkiego występuje bardzo rzadko – stanowi on około 1% ogółu wszystkich złośliwych nowotwór przewodu pokarmowego, a w Polsce diagnozuje się go u niespełna 200 osób rocznie. Najwyższą zachorowalność na raka jelita cienkiego odnotowuje się w Ameryce Północnej i Europie Zachodniej, natomiast najniższą w Azji.

Biorąc pod uwagę typ histologiczny guza, najczęściej spotykane złośliwe nowotwory jelita cienkiego to:

• gruczołowy rak jelita cienkiego – stanowi około 50% przypadków nowotworu jelita cienkiego, charakteryzuje się głównie zwężeniem światła jelita,
• rakowiak – nowotwór hormonalnie czynny wywodzący się z komórek neuroendokrynnych,
• chłoniak – przybiera postać owrzodzeń oraz niewielkich guzków,
• mięsak.

Rak jelita cienkiego – objawy

Na początkowym etapie rozwoju rak jelita cienkiego zwykle przebiega niemal bezobjawowo. Taki stan może utrzymywać się przez dłuższy czas, co nie tylko sprzyja rozprzestrzenianiu się choroby, ale przede wszystkim utrudnia postawienie wczesnego rozpoznania, a tym samym – szybkie wdrożenie niezbędnego leczenia. Co więcej, gdy nowotwór jelita cienkiego zaczyna dawać pierwsze objawy, z reguły są one dość niespecyficzne – często są one mylone z innymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, na przykład leniwymi jelitami.

Jakie są objawy raka jelita cienkiego? Wraz z rozwojem nowotworu u chorego mogą pojawić się:

• narastające dolegliwości bólowe – spowodowane przez niedrożność jelita cienkiego, najczęściej są odczuwane jako tępy ból w środkowej części brzucha promieniujący do pleców. Zazwyczaj występują niezależnie od posiłków, aktywności fizycznej czy pory dnia dlatego rzadko łączy się je z przewodem pokarmowym;
• wzdęcia i zaparcia – ich przyczyną może być zwężenie lub zamknięcie światła jelita przez nowotwór;
• nudności, wymioty, biegunka;
• niedokrwistość – jest skutkiem niedoboru żelaza. Częściej jest ona powiązana z krwawieniem z wrzodu lub guza w obrębie jelita grubego, ale może wystąpić również przy raku jelita cienkiego;
• krew w kale – symptom często mylony z hemoroidami, powinien stanowić przesłankę do wizyty u specjalisty i przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki;
• utrata masy ciała w krótkim czasie – spadek wagi bez stosowania diety odchudzającej czy ograniczenia ilości spożywanych posiłków zawsze powinien być powodem do niepokoju;
• żółtaczka;
• guz w jamie brzusznej.

Rak jelita cienkiego – przyczyny. Co powoduje nowotwór?

Przyczyny raka jelita cienkiego i czynniki zwiększające ryzyko zachorowania nie zostały jak dotąd dobrze poznane. Najczęściej nowotwór jelita cienkiego to guz przerzutowy z innych narządów zaatakowanych przez raka, ale może on też powstać bezpośrednio w jelicie – jego rozwojowi sprzyjają niewłaściwa dieta, nadmierne spożywanie alkoholu oraz nałogowe palenie tytoniu. Na raka jelita cienkiego bardziej narażone są także osoby cierpiące na inne schorzenia układu pokarmowego – chorobę Leśniowskiego-Crohna, celiakię czy zespół polipowatości rodzinnej. Ryzyko wystąpienia raka jelita cienkiego wzrasta również wraz z wiekiem – nowotwór zwykle rozpoznawany jest u osób powyżej 60. roku życia.

Rak jelita cienkiego – diagnostyka

Od pewnego czasu w diagnostyce raka jelita cienkiego stosuje się dwie nowe metody:

• kapsułkę endoskopową – polega na połknięciu kapsułki wykonującej od kilku do kilkunastu zdjęć na sekundę i wysyłającej obrazy drogą radiową. Kapsułka przemieszcza się przez przewód pokarmowy przez 10 godzin, a na podstawie zdjęć zrobionych w tym czasie powstaje film obrazujący jelito cienkie;
• enteroskopię balonową – inwazyjny zabieg endoskopowy, który przeprowadza się za pomocą długiego endoskopu z systemem balonowym umożliwiającym wprowadzenie aparatu przez znaczną część jelita. Endoskop uwidacznia całego jelita cienkie, pozwala na pobranie wycinka, usunięcie polipów czy tamowanie krwawienia. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu.

Pozostałe badania diagnostyczne przeprowadzane przy podejrzeniu raka jelita cienkiego, to:

• rezonans magnetyczny,
• badanie kontrastowe jelita cienkiego,
• tomografia komputerowa,
• arteriografia,
• scyntygrafia.

Rak jelita cienkiego – leczenie. Jak wygląda terapia?

Przy rozpoznanym raku jelita cienkiego jedyną metodą leczenia radykalnego jest zabieg operacyjny – endoskopowy przy polipach bądź polegający na chirurgicznym wycięciu jelita. W drugim przypadku zabieg wykonuje się podczas laparotomii lub laparoskopowo. Resekcja pozwalająca na usunięcie nowotworu jest możliwa u 40-65% chorych – powinna ona obejmować zmieniony fragment jelita cienkiego wraz z marginesem zdrowych tkanek oraz regionalnym układem chłonnym. Przy raku jelita cienkiego chemioterapię i radioterapię stosuje się rzadko – niekiedy metody te wykorzystuje się w ramach leczenia uzupełniającego lub w celu zmniejszenia ryzyka nawrotu nowotworu.

Rak jelita cienkiego – dieta. Co jeść przy nowotworze jelita?

Bardzo ważnym elementem leczenia nowotworu jelita cienkiego jest odpowiednia dieta. Przez pierwsze dni po operacji stosuje się odżywianie dożylne, a następny etap to dieta płynna. By była ona prawidłowo zbilansowana i wspierała rekonwalescencję, warto do niej włączyć doustne suplementy pokarmowe w formie płynów. Wśród polecanych preparatów wymienić należy przede wszystkim Supportan DRINK o wysokiej zawartości białka, energii i kwasów tłuszczowych omega-3. W okresie okołooperacyjnym doskonałym rozwiązaniem jest też Fresubin Jucy DRINK, który dostarcza do organizmu łatwo przyswajalną porcję energii.

Gdy stan pacjenta na to pozwala, po pewnym czasie do jego jadłospisu wprowadza się lekkostrawne pokarmy stałe. Istotne jest, by dieta chorego na raka jelita cienkiego zapewniała podaż wszystkich niezbędnych składników odżywczych, energii oraz płynów. W przypadku osób cierpiących na problemy z apetytem pomocne także okazują się wspomniane już płynne suplementy pokarmowe, które dostarczają do organizmu substancje wspierające proces leczenia.

Rak jelita cienkiego – rokowania

Rokowania przy nowotworze jelita cienkiego nie są zbyt korzystne. Ma na to wpływ przede wszystkim fakt, że ze względu na niecharakterystyczne objawy i trudną do badania lokalizację, choroba często wykrywana jest w zaawansowanym stadium. Rokowanie jest uzależnione głównie od stopnia rozwoju oraz resekcyjności guza – wskaźnik pięcioletniej przeżywalności po przeprowadzonej operacji wynosi od 10 do 30%.

Rak jelita cienkiego to jeden z najrzadziej występujących nowotworów układu pokarmowego. Początkowo choroba może przebiegać niemal bezobjawowo, natomiast jej pierwsze symptomy z reguły są niespecyficzne. To powoduje, że nowotwór jelita cienkiego często jest diagnozowany już w zaawansowanym stadium rozwoju, co zmniejsza szanse na jego wyleczenie.