Rak okrężnicy – objawy, przyczyny, leczenie i rokowania. Co trzeba wiedzieć o nowotworze okrężnicy?

Rak okrężnicy to jeden z rodzajów nowotworów jelita grubego. Najczęściej występuje u osób starszych, a zwłaszcza mężczyzn między 60. a 70. rokiem życia. Dowiedz się, jakie objawy może dawać rak okrężnicy i jakie są rokowania w przypadku tej choroby.

Rak okrężnicy – co trzeba o nim wiedzieć?

Okrężnica to najdłuższa część jelita grubego – z tego powodu właśnie w jej obrębie najczęściej powstają zmiany nowotworowe. Rak okrężnicy może rozwinąć się w każdej z czterech jej części:

• okrężnicy wstępującej – 14% przypadków nowotworów jelita grubego,
• okrężnicy poprzecznej – 9% przypadków,
• okrężnicy zstępującej – 6% przypadków,
• okrężnicy esowatej – od 15 do 20% przypadków.

Nowotwór okrężnicy częściej występuje u mężczyzn niż kobiet, a szczyt zachorowań przypada między 60. a 70. rokiem życia.

Objawy raka okrężnicy – co powinno nas zaniepokoić?

Rak okrężnicy, podobnie jak inne nowotwory, może przez wiele rozwijać się w ukryciu, nie dając niemal żadnych objawów. Niepokojącym symptomem, który może świadczyć o rozwoju raka okrężnicy, jest pojawienie się krwi w stolcu. Wbrew pozorom jednak objaw ten łatwo przeoczyć – krwawienie z przewodu pokarmowego nie musi być widoczne na papierze toaletowym czy bieliźnie.

Bardzo często jest to krew utajona, której wykrycie jest możliwe wyłącznie za pomocą specjalnego badania. W związku z tym zaleca się, by mężczyźni, którzy ukończyli 50 lat, co rok wykonywali test na krew utajoną w kale. Badanie może zlecić lekarz, ale można je też wykonać samodzielnie – zestaw do przeprowadzenia testu na krew utajoną można kupić w każdej aptece. Pozostałe objawy nowotworu okrężnicy są uzależnione od lokalizacji oraz stopnia zaawansowania choroby.

Rak w prawej części okrężnicy

• nieokreślony, tępy ból w okolicy podbrzusza po prawej stronie
• ciemne stolce
• w niektórych przypadkach guz wyczuwalny przez powłoki brzuszne

Rak w lewej części okrężnicy

• zmiana rytmu wypróżnień
• biegunki i zaparcia
• zmiana wyglądu stolca – przybiera on ołówkowaty kształt
• bolesne parcia przy niewielkiej ilości stolca
• widoczna krew w stolcu
• niedrożność jelit, której towarzyszą wzdęcia, wymioty i ból brzucha

W zaawansowanym stadium nowotworu okrężnicy może ponadto dojść do niedokrwistości, szybkiej utraty masy ciała i wyraźnego osłabienia. Dolegliwości bólowe mogą pojawić się także ze strony narządów, na które nacieka guz – pochwy, macicy, pęcherza moczowego czy prostaty.

Przyczyny raka okrężnicy. Co powoduje nowotwór okrężnicy?

Zdaniem specjalistów rak okrężnicy jest jednym z najlepiej przebadanych nowotworów jelita grubego, zwłaszcza pod kątem czynników predysponujących do jego wystąpienia. Wpływ na rozwój choroby mogą mieć uwarunkowania genetyczne – wówczas ich przyczyną są przede wszystkim przypadkowe mutacje w niektórych genach nabłonka gruczołowego. Jednak rak okrężnicy o podłożu genetycznym stanowi jedynie około 5-10% przypadków.

Znacznie częściej nowotwór okrężnicy jest konsekwencją niezdrowego trybu życia. Na zachorowanie szczególnie narażone są osoby, które nadmiernie spożywają czerwone mięso, stosują dietę ubogą w błonnik, nie uprawiają sportu i palą papierosy. Ryzyko wystąpienia raka okrężnicy może być wyższe również u chorujących na:

• otyłość,
• cukrzycę,
• nadciśnienie,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• chorobę Leśniowskiego-Crohna,
• uchyłkowatość jelita,
• zespół jelita drażliwego.

Diagnostyka raka okrężnicy – niezbędne badania

Podejrzenie nowotworu okrężnicy wymaga przeprowadzenia odpowiednich badań. Diagnostyka raka okrężnicy obejmuje badanie per rectum, czyli przez odbytnicę, badanie na krew utajoną w kale oraz kolonoskopię, w trakcie której można pobrać wycinki do badania histopatologicznego. W celu określenia stopnia zaawansowania choroby, oceny stanu węzłów chłonnych oraz stwierdzenia lub wykluczenia obecności odległych przerzutów wykonuje się:

• tomografię komputerową jamy brzusznej i miednicy,
• badanie ultrasonograficzne,
• rentgen klatki piersiowej.

Jeśli obraz tomograficzny nie jest jednoznaczny, lekarz może zalecić przeprowadzenie badania PET-TK – pozytonowej emisyjnej tomografii. W ramach diagnostyki nowotworu okrężnicy wykonuje się też morfologię oraz badania biochemiczne, które pozwolą ocenić funkcje nerek i wątroby.

Rak jelita – leczenie. Jak wygląda terapia?

Podstawową metodą leczenia raka okrężnicy jest chirurgiczne usunięcie zmiany oraz sąsiadujących węzłów chłonnych. W przypadku guza nieoperacyjnego, czyli naciekającego inne narządy, ważne naczynia lub nerwy, przed zabiegiem wdraża się chemioterapię. Po kilku miesiącach lekarz ocenia, czy nacieki zmniejszyły się i istnieje możliwość usunięcia zmiany. Jako leczenie wspomagające stosuje się chemioterapię i immunoterapię. Radioterapia natomiast jest obarczona wysokim ryzykiem wystąpienia powikłań, dlatego wdraża się ją wyłącznie w wyjątkowych przypadkach.

Nowotwór okrężnicy – jaką dietę stosować?

Dieta osób chorujących na nowotwór okrężnicy powinna być przede wszystkim lekkostrawna i dostarczać do organizmu wszystkie niezbędne substancje odżywcze oraz odpowiednią ilość energii i płynów. Ponadto zaleca się, by posiłki zawierały mniejszą ilość błonnika, a produkty miały niski indeks glikemiczny. Stosowanie zdrowej, zbilansowanej diety może być jednak utrudnione, gdy u pacjenta pojawią się problemy z apetytem. Nie należy ich ignorować, ponieważ ich konsekwencją może być spadek wagi, niedożywienie, a nawet kacheksja nowotworowa. Przy zaburzeniach łaknienia pomocne okazują się doustne suplementy pokarmowe w formie płynów.

Takim preparatem jest na przykład Supportan DRINK, który cechuje się wysoką zawartością białka, energii i kwasów tłuszczowych omega-3. W okresie okołooperacyjnym dietę można uzupełnić o Fresubin Jucy DRINK, który dostarcza do organizmu łatwo przyswajalną porcję energii. W przypadku pacjentów w podeszłym wieku dobrym rozwiązaniem będzie natomiast Fresubin Protein Energy DRINK, który dostarcza dodatkową porcję energii, wysokiej jakości białko, aminokwasy oraz kwasy tłuszczowe jednonienasycone MUFA. Gamę suplementów pokarmowych uzupełnia Fresubin Protein Powder. To skoncentrowane źródło białka w proszku, który może być dodawany do płynów i posiłków, polecany zwłaszcza w przebiegu choroby nowotworowej i w czasie rekonwalescencji.

Rak okrężnicy – rokowania

Przy nowotworze okrężnicy wykrytym na wczesnym etapie rozwoju rokowania są dość dobre – ponad 80% pacjentów wraca do zdrowia. Jednak gdy pojawią się przerzuty do innych narządów, dłużej niż pięć lat przeżywa jedynie co dziesiąty chory. Bardzo istotne jest również monitorowanie stanu pacjenta po zakończeniu leczenia – w tym celu regularnie wykonuje się badanie stężenia antygenu rakowego (markera CEA), kolonoskopię z biopsją, RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej lub tomografię komputerową.

Rak okrężnicy jest jednym z rodzajów nowotworów jelita grubego. Choć zdiagnozowany we wczesnym stadium zaawansowania jest w większości przypadków wyleczalny, przez wiele lat może rozwijać się w ukryciu, nie dając niemal żadnych objawów. Właśnie dlatego tak ważna jest profilaktyka, która powinna obejmować zarówno stosowanie zdrowej diety i aktywność fizyczną, jak i regularne badania, pozwalające szybko wykryć ewentualne nieprawidłowości.