Rak okrężnicy to rodzaj nowotworu jelita grubego, jeden z najczęściej występujących nowotworów złośliwych w Polsce. Dotyka przede wszystkim osoby starsze, a zwłaszcza mężczyzn między 60. a 70. rokiem życia. Jego szybkie wykrycie może znacząco zwiększyć szanse na skuteczne leczenie i powrót do zdrowia. Niestety nowotwór jelita grubego we wczesnych stadiach choroby często rozwija się bezobjawowo, dlatego tak istotna jest profilaktyka i regularne badania kontrolne. Dowiedz się, jakie symptomy powinny nas zaniepokoić i jakie są rokowania w przypadku raka okrężnicy.
Okrężnica to główna część jelita grubego, o długości dochodzącej aż do 1,5 metra. Narząd ten pełni szereg ważnych funkcji w procesie trawienia i wchłaniania. Jego głównym zadaniem jest absorpcja wody i elektrolitów z treści pokarmowej, co prowadzi do zagęszczenia mas kałowych. Bakterie jelitowe zasiedlające okrężnicę rozkładają niestrawialne resztki pokarmowe, produkując przy tym witaminy z grupy B oraz witaminę K. Motoryka okrężnicy, czyli jej ruchy perystaltyczne, odpowiada za przemieszczanie treści pokarmowej w kierunku odbytnicy.
Okrężnica jest najdłuższą częścią jelita grubego – z tego powodu właśnie w jej obrębie najczęściej powstają zmiany nowotworowe. Rak okrężnicy może rozwinąć się w każdej z czterech jej części:
Nowotwór okrężnicy częściej występuje u mężczyzn niż kobiet, a szczyt zachorowań przypada między 60. a 70. rokiem życia.
Rak okrężnicy, podobnie jak inne nowotwory, może przez wiele miesięcy rozwijać się w ukryciu, nie dając niemal żadnych objawów. Ponadto wczesne objawy raka okrężnicy, takie jak ból brzucha czy wzdęcia, mogą sugerować mniej groźne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, dlatego nie zawsze są traktowane wystarczająco poważnie.
Niepokojącym symptomem, który może świadczyć o rozwoju raka okrężnicy, jest obecność krwi w stolcu. Wbrew pozorom jednak objaw ten łatwo przeoczyć – krwawienie z przewodu pokarmowego nie musi być widoczne na papierze toaletowym czy bieliźnie. Bardzo często jest to krew utajona, której wykrycie jest możliwe wyłącznie za pomocą specjalnego badania. W związku z tym zaleca się, by mężczyźni, którzy ukończyli 50 lat, co rok wykonywali test na krew utajoną w kale. Badanie może zlecić lekarz, ale można je też wykonać samodzielnie – zestaw do przeprowadzenia testu można kupić w każdej aptece. Pozostałe objawy raka jelita grubego są uzależnione od lokalizacji oraz stopnia zaawansowania choroby.
Rak w prawej części okrężnicy – symptomy:
Objawy raka okrężnicy w jej lewej części:
W zaawansowanym stadium nowotworu okrężnicy może ponadto dojść do niedokrwistości, szybkiej utraty masy ciała i wyraźnego osłabienia. Dolegliwości bólowe mogą pojawić się także ze strony narządów, na które nacieka guz – pochwy, macicy, pęcherza moczowego czy prostaty.
Zdaniem specjalistów rak okrężnicy jest jednym z najlepiej przebadanych nowotworów jelita grubego, zwłaszcza pod kątem czynników predysponujących do jego wystąpienia. Wpływ na rozwój choroby mogą mieć uwarunkowania genetyczne – wówczas ich przyczyną są przede wszystkim przypadkowe mutacje w niektórych genach nabłonka gruczołowego. Jednak rak okrężnicy o podłożu genetycznym stanowi jedynie około 5–10% przypadków.
Znacznie częściej nowotwór okrężnicy jest konsekwencją niezdrowego trybu życia. Powstawaniu raka okrężnicy sprzyja dieta bogata w tłuszcze zwierzęce i czerwone mięso, za to uboga w błonnik, brak aktywności fizycznej i palenie papierosów. Zwiększone ryzyko zachorowania na raka okrężnicy dotyczy również osób cierpiących na:
Podejrzenie nowotworu okrężnicy wymaga przeprowadzenia odpowiednich badań. Rozpoznanie raka jelita grubego obejmuje badanie per rectum, czyli przez odbytnicę, badanie na krew utajoną w kale oraz kolonoskopię, w trakcie której można pobrać wycinki do badania histopatologicznego. W celu określenia stopnia zaawansowania choroby, oceny stanu węzłów chłonnych oraz stwierdzenia lub wykluczenia obecności odległych przerzutów wykonuje się:
Jeśli obraz tomograficzny nie jest jednoznaczny, lekarz może zalecić przeprowadzenie badania PET-TK – pozytonowej emisyjnej tomografii. W ramach diagnostyki nowotworu okrężnicy wykonuje się też morfologię oraz badania biochemiczne, które pozwolą ocenić funkcje nerek i wątroby.
Podstawową metodą leczenia raka okrężnicy jest chirurgiczne usunięcie zmiany oraz sąsiadujących węzłów chłonnych. W zależności od stopnia zaawansowania nowotworu oraz jego umiejscowienia stosowane są różne metody operacji: laparotomia (otwarcie brzucha) lub mniej inwazyjna laparoskopia. Leczenie chirurgiczne raka okrężnicy może obejmować:
W przypadku guza nieoperacyjnego, czyli naciekającego inne narządy, ważne naczynia lub nerwy, przed zabiegiem wdraża się chemioterapię. Po kilku miesiącach lekarz ocenia, czy nacieki zmniejszyły się i istnieje możliwość usunięcia zmiany. Jako leczenie wspomagające stosuje się chemioterapię i immunoterapię. Radioterapia natomiast jest obarczona wysokim ryzykiem wystąpienia powikłań, dlatego wdraża się ją wyłącznie w wyjątkowych przypadkach.
Dieta osób chorujących na nowotwór okrężnicy powinna być przede wszystkim lekkostrawna i dostarczać do organizmu wszystkie niezbędne substancje odżywcze oraz odpowiednią ilość energii i płynów. Ponadto zaleca się, by posiłki zawierały mniejszą ilość błonnika, a produkty miały niski indeks glikemiczny. Stosowanie zdrowej, zbilansowanej diety może być jednak utrudnione, gdy u pacjenta pojawią się problemy z apetytem. Nie należy ich ignorować, ponieważ ich konsekwencją może być spadek wagi, niedożywienie, a nawet kacheksja nowotworowa. Przy zaburzeniach łaknienia pomocne okazują się doustne suplementy pokarmowe w formie płynów.
Takim preparatem jest na przykład Supportan DRINK, który cechuje się wysoką zawartością białka, energii i kwasów tłuszczowych omega-3. W okresie okołooperacyjnym dietę można uzupełnić o Fresubin Jucy DRINK, który dostarcza do organizmu łatwo przyswajalną porcję energii. W przypadku pacjentów w podeszłym wieku dobrym rozwiązaniem będzie natomiast wysokoenergetyczny Fresubin Protein Energy DRINK, bogaty w wysokiej jakości białko, aminokwasy oraz kwasy tłuszczowe jednonienasycone MUFA. Gamę suplementów pokarmowych uzupełnia Fresubin Protein Powder. To skoncentrowane źródło białka w proszku, który może być dodawany do płynów i posiłków, polecane zwłaszcza w przebiegu choroby nowotworowej i w czasie rekonwalescencji.
Przy nowotworze okrężnicy wykrytym na wczesnym etapie rozwoju rokowania są dość dobre – ponad 80% pacjentów wraca do zdrowia. Jednak gdy pojawią się przerzuty do innych narządów, dłużej niż pięć lat przeżywa jedynie co dziesiąty chory. Bardzo istotne jest również monitorowanie stanu pacjenta po zakończeniu leczenia – w tym celu regularnie wykonuje się badanie stężenia antygenu rakowego (markera CEA), kolonoskopię z biopsją, RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej lub tomografię komputerową.
Rak okrężnicy jest jednym z rodzajów nowotworów jelita grubego. Choć zdiagnozowany we wczesnym stadium zaawansowania jest w większości przypadków wyleczalny, przez wiele lat może rozwijać się w ukryciu, nie dając niemal żadnych objawów. Właśnie dlatego tak ważna jest profilaktyka, która powinna obejmować zarówno stosowanie zdrowej diety i aktywność fizyczną, jak i regularne badania, pozwalające szybko wykryć ewentualne nieprawidłowości. Szczególną czujność powinny zachować osoby cierpiące na nieswoiste zapalenia jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego, ale tak naprawdę w interesie każdego z nas jest dbanie o siebie i stałe monitorowanie stanu zdrowia – znacznie podniesiemy w ten sposób swoje szanse w starciu z tym groźnym przeciwnikiem.
Serwis zywieniemaznaczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
