Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) – objawy, przyczyny, rozpoznanie i leczenie

Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła choroba autoimmunologiczna, objawiająca się głównie bólem, sztywnością i obrzękiem stawów, choć może atakować też inne narządy. Co powoduje reumatoidalne zapalenie stawów, jak diagnozuje się tę chorobę i jak można ją leczyć?

RZS – co to za choroba i jak rozpoznać pierwsze objawy reumatoidalnego zapalenia stawów?

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), znane również pod nazwą gościec stawowy, to przewlekła choroba o podłożu immunologicznym. Reumatoidalne zapalenie stawów może obejmować jednak nie tylko stawy, ale także inne narządy, w tym serce, płuca i nerki, oraz układy nerwowy i krwionośny.

Nieleczona choroba może prowadzić do zniszczenia stawów i tkanek okołostawowych, znacznego ograniczenia sprawności oraz uszkodzenia narządów, którego konsekwencją może być przedwczesny zgon. Właściwe rozpoznanie i zastosowanie odpowiedniej terapii pozwala zahamować postęp choroby, niwelować występujące dolegliwości i zapobiegać groźnym powikłaniom, jednocześnie umożliwiając normalne funkcjonowanie.

Wśród najbardziej charakterystycznych pierwszych objawów RZS wymienia się ból, sztywność oraz obrzęk stawów rąk i stóp. Typowe dla choroby są również postępujące usztywnienia stawów, a na dalszym etapie ich zniekształcenia, upośledzenie ich funkcji oraz stopniowa utrata sprawności ruchowej. Chorobie mogą towarzyszyć też objawy, takie jak uczucie zmęczenia, stany podgorączkowe i gorączka, spadek wagi czy brak apetytu. Przebieg reumatoidalnego zapalenia stawów jest różnorodny – nierzadko okresy zaostrzenia choroby przeplatają się z okresami remisji.

Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny

Istotą choroby jest proces zapalny, który tworzy się wewnątrz stawu, powiększa się i niszczy przylegające do niego chrząstki, kości, więzadła i ścięgna. Przyczyny reumatoidalnego zapalenia stawów nie są w pełni znane, jednak najprawdopodobniej choroba rozwija się, gdy dochodzi do współistnienia innych czynników:

• genetycznych – choć RZS u rodzica nie oznacza, że pojawi się ono także u dziecka, u osób spokrewnionych istnieje predyspozycja do występowania choroby, a ryzyko jest od dwóch do pięciu razy wyższe;
• dysfunkcji układu odpornościowego – może skutkować nieprawidłowym rozpoznawaniem własnych tkanek, traktowaniem ich za obce i uruchomieniem procesów prowadzących do ich zniszczenia;
• związanych z płcią – na reumatoidalne zapalenia stawów częściej chorują kobiety niż mężczyźni;
• związanych z infekcjami – podejrzewa się, że niektóre wirusy i bakterie mogą inicjować odpowiedź zapalną;
• niezdrowego trybu życia – długotrwały, silny stres oraz nałogowe palenie papierosów zwiększają ryzyko zachorowania i mogą powodować cięższy przebieg RZS.

Reumatoidalne zapalenie stawów – badania i diagnostyka

Diagnostyka reumatoidalnego zapalenia stawów obejmuje badania laboratoryjne i obrazowe – dopiero na podstawie otrzymanych wyników lekarz jest w stanie postawić trafną diagnozę. W celu rozpoznania RZS wykonuje się:

Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów?

Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów jest długotrwałe, a jego celem jest przede wszystkim zatrzymanie postępu choroby, przedłużenie sprawności osoby chorej i poprawa komfortu życia. Leczenie RZS możemy podzielić na:

• farmakologiczne – łagodzi objawy choroby, niweluje dolegliwości bólowe i hamuje niszczenie stawów. Leczenie farmakologiczne należy wdrożyć możliwie szybko, co może pozwolić uniknąć przykrych powikłań i destrukcyjnych zmian w stawach;
• niefarmakologiczne – obejmuje m.in. systematyczne, profesjonalne zabiegi rehabilitacyjne, pomagające utrzymać sprawność stawów, aktywność fizyczną o umiarkowanej, dostosowanej do chorego intensywności, a także lecznicze kąpiele borowinowe i siarczkowe, wspierające leczenie farmakologiczne oraz kinezyterapię.

Dieta przy RZS – wpływ żywienia na przebieg reumatologicznego zapalenia stawów

W leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów niezwykle istotna jest również odpowiednia, zdrowa dieta. Osoby cierpiące na RZS powinny unikać zarówno niedowagi, jak i nadwagi czy otyłości. Zbyt niska masa ciała przyczynia się bowiem do osłabienia organizmu i zaniku mięśni, z kolei za wysoka powoduje nadmierne obciążenie stawów i wzrost rozwoju miażdżycy.

Jak zatem powinna wyglądać dieta przy RZS? Jadłospis osób chorujących na reumatoidalne zapalenie stawów powinien obfitować w:

• warzywa i owoce – są bogate w witaminy, składniki mineralne oraz antyoksydanty, mają silny potencjał przeciwzapalny. Wyjątkowo wysoką zawartością antocyjanów o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym cechują się wiśnie, jagody, maliny, granaty i czarna porzeczka;
• tłuste ryby morskie – dostarczają do organizmu kwasy tłuszczowe omega-3, które wykazują silne działanie przeciwzapalne i pomagają zmniejszyć objawy choroby. Zaleca się, by tłuste ryby, takie jak łosoś, makrela, śledź, sardynki czy tuńczyk, spożywać co najmniej dwa razy w tygodnie, a dodatkowo stosować suplementację kwasów tłuszczowych omega-3;
• produkty pełnoziarniste – w tym kasze, ryż, płatki zbożowe czy razowe pieczywo, które są cennym źródłem błonnika;
• nasiona roślin strączkowych – są bogate w błonnik, sole mineralne i przeciwutleniacze o właściwościach przeciwzapalnych;
• oliwę z oliwek – zawiera jednonienasycone kwasy tłuszczowe, które pomagają wyciszać stany zapalne w organizmie;
• zieloną herbatę – w jej składzie znajduje się silny przeciwutleniacz EGCG.

Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba, która może obniżyć jakość i komfort życia. Jednak szybka i trafna diagnoza, wdrożenie właściwego leczenia oraz odpowiednia dieta pozwalają zahamować postęp choroby i znacznie dłużej cieszyć się sprawnością. 

Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą