Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) – objawy, przyczyny, rozpoznanie i leczenie

Reumatoidalne zapalenie stawów to przewlekła choroba autoimmunologiczna, objawiająca się głównie bólem, sztywnością i obrzękiem stawów, choć może atakować też inne narządy. Co powoduje reumatoidalne zapalenie stawów, jak diagnozuje się tę chorobę i jak można ją leczyć?
RZS – co to za choroba i jak rozpoznać pierwsze objawy reumatoidalnego zapalenia stawów?
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), znane również pod nazwą gościec stawowy, to przewlekła choroba o podłożu immunologicznym. Reumatoidalne zapalenie stawów może obejmować jednak nie tylko stawy, ale także inne narządy, w tym serce, płuca i nerki, oraz układy nerwowy i krwionośny.
Nieleczona choroba może prowadzić do zniszczenia stawów i tkanek okołostawowych, znacznego ograniczenia sprawności oraz uszkodzenia narządów, którego konsekwencją może być przedwczesny zgon. Właściwe rozpoznanie i zastosowanie odpowiedniej terapii pozwala zahamować postęp choroby, niwelować występujące dolegliwości i zapobiegać groźnym powikłaniom, jednocześnie umożliwiając normalne funkcjonowanie.
Wśród najbardziej charakterystycznych pierwszych objawów RZS wymienia się ból, sztywność oraz obrzęk stawów rąk i stóp. Typowe dla choroby są również postępujące usztywnienia stawów, a na dalszym etapie ich zniekształcenia, upośledzenie ich funkcji oraz stopniowa utrata sprawności ruchowej. Chorobie mogą towarzyszyć też objawy, takie jak uczucie zmęczenia, stany podgorączkowe i gorączka, spadek wagi czy brak apetytu. Przebieg reumatoidalnego zapalenia stawów jest różnorodny – nierzadko okresy zaostrzenia choroby przeplatają się z okresami remisji.
Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny
Istotą choroby jest proces zapalny, który tworzy się wewnątrz stawu, powiększa się i niszczy przylegające do niego chrząstki, kości, więzadła i ścięgna. Przyczyny reumatoidalnego zapalenia stawów nie są w pełni znane, jednak najprawdopodobniej choroba rozwija się, gdy dochodzi do współistnienia innych czynników:
- genetycznych – choć RZS u rodzica nie oznacza, że pojawi się ono także u dziecka, u osób spokrewnionych istnieje predyspozycja do występowania choroby, a ryzyko jest od dwóch do pięciu razy wyższe;
- dysfunkcji układu odpornościowego – może skutkować nieprawidłowym rozpoznawaniem własnych tkanek, traktowaniem ich za obce i uruchomieniem procesów prowadzących do ich zniszczenia;
- związanych z płcią – na reumatoidalne zapalenia stawów częściej chorują kobiety niż mężczyźni;
- związanych z infekcjami – podejrzewa się, że niektóre wirusy i bakterie mogą inicjować odpowiedź zapalną;
- niezdrowego trybu życia – długotrwały, silny stres oraz nałogowe palenie papierosów zwiększają ryzyko zachorowania i mogą powodować cięższy przebieg RZS.
Reumatoidalne zapalenie stawów – badania i diagnostyka
Diagnostyka reumatoidalnego zapalenia stawów obejmuje badania laboratoryjne i obrazowe – dopiero na podstawie otrzymanych wyników lekarz jest w stanie postawić trafną diagnozę. W celu rozpoznania RZS wykonuje się:
BADANIA LABORATORYJNE | BADANIA OBRAZOWE | |||
---|---|---|---|---|
|
umożliwiają ocenę aktywności choroby |
|
zalecane na początkowym etapie choroby – mogą wykryć zmiany zapalne szybciej niż RTG | |
|
czynnik reumatoidalny, który występuje u 80% pacjentów |
|
przeprowadzane w przypadku stwierdzenia prawdopodobieństwa wystąpienia RZS | |
|
przeciwciała wykrywalne wyłącznie u chorych na RZS, które mogą wystąpić już przed pierwszymi objawami choroby |
|
wykonywana w razie wystąpienia zmian w obrębie kręgosłupa szyjnego | |
Inne badania:
|
przeprowadzane w celu wykluczenia innych chorób i monitorowania pracy narządów |
Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów?
Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów jest długotrwałe, a jego celem jest przede wszystkim zatrzymanie postępu choroby, przedłużenie sprawności osoby chorej i poprawa komfortu życia. Leczenie RZS możemy podzielić na:
- farmakologiczne – łagodzi objawy choroby, niweluje dolegliwości bólowe i hamuje niszczenie stawów. Leczenie farmakologiczne należy wdrożyć możliwie szybko, co może pozwolić uniknąć przykrych powikłań i destrukcyjnych zmian w stawach;
- niefarmakologiczne – obejmuje m.in. systematyczne, profesjonalne zabiegi rehabilitacyjne, pomagające utrzymać sprawność stawów, aktywność fizyczną o umiarkowanej, dostosowanej do chorego intensywności, a także lecznicze kąpiele borowinowe i siarczkowe, wspierające leczenie farmakologiczne oraz kinezyterapię.
Dieta przy RZS – wpływ żywienia na przebieg reumatologicznego zapalenia stawów
W leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów niezwykle istotna jest również odpowiednia, zdrowa dieta. Osoby cierpiące na RZS powinny unikać zarówno niedowagi, jak i nadwagi czy otyłości. Zbyt niska masa ciała przyczynia się bowiem do osłabienia organizmu i zaniku mięśni, z kolei za wysoka powoduje nadmierne obciążenie stawów i wzrost rozwoju miażdżycy.
Jak zatem powinna wyglądać dieta przy RZS? Jadłospis osób chorujących na reumatoidalne zapalenie stawów powinien obfitować w:
- warzywa i owoce – są bogate w witaminy, składniki mineralne oraz antyoksydanty, mają silny potencjał przeciwzapalny. Wyjątkowo wysoką zawartością antocyjanów o działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym cechują się wiśnie, jagody, maliny, granaty i czarna porzeczka;
- tłuste ryby morskie – dostarczają do organizmu kwasy tłuszczowe omega-3, które wykazują silne działanie przeciwzapalne i pomagają zmniejszyć objawy choroby. Zaleca się, by tłuste ryby, takie jak łosoś, makrela, śledź, sardynki czy tuńczyk, spożywać co najmniej dwa razy w tygodnie, a dodatkowo stosować suplementację kwasów tłuszczowych omega-3;
- produkty pełnoziarniste – w tym kasze, ryż, płatki zbożowe czy razowe pieczywo, które są cennym źródłem błonnika;
- nasiona roślin strączkowych – są bogate w błonnik, sole mineralne i przeciwutleniacze o właściwościach przeciwzapalnych;
- oliwę z oliwek – zawiera jednonienasycone kwasy tłuszczowe, które pomagają wyciszać stany zapalne w organizmie;
- zieloną herbatę – w jej składzie znajduje się silny przeciwutleniacz EGCG.
Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba, która może obniżyć jakość i komfort życia. Jednak szybka i trafna diagnoza, wdrożenie właściwego leczenia oraz odpowiednia dieta pozwalają zahamować postęp choroby i znacznie dłużej cieszyć się sprawnością.
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą