D

Dieta przemysłowa

Dieta przemysłowa (inaczej specjalna żywność) to specjalne preparaty żywieniowe stosowane w leczeniu, przeznaczone do podawania przez zgłębnik lub jako doustne suplementy pokarmowe. Określenie „dieta przemysłowa” jest w tym kontekście raczej mylące, ponieważ składniki pokarmowe tej żywności pochodzą z naturalnych źródeł, takich jak białka z mleka, tłuszcze z olejów roślinnych i węglowodany ze skrobi. Diety przemysłowe są zbilansowane, tzn. wszystkie składniki białka, witaminy, mikroelementy i minerały, których organizm potrzebuje, są w niej zawarte w odpowiedniej ilości. Nie zawiera ona praktycznie cholesterolu, a tłuszcze są tak dobrane, że zapobiegają chorobom układu krążenia (m. in. cenne kwasy tłuszczowe z oleju rybnego). Większość diet przemysłowych podawanych przez sondę zawiera również błonnik, by zapewnić zdrowe trawienie. Diety przemysłowe dzielą się na:

• kompletne pod względem odżywczym – używane jako jedyne źródło pożywienia lub jako uzupełnienie zwykłej diety
• niekompletne pod względem odżywczym – stosowane tylko w celu uzupełnienia diety, a nie jako wyłączne źródło składników pokarmowych

Przykładami diet przemysłowych, które mogą być podawane do żołądka , są diety standardowe polimeryczne (zawierają pełne cząsteczki składników np. białek, tłuszczów) . Do jelita powinno się natomiast podawać diety oligomeryczne (zawierają pocięte cząsteczki składników) . Mają one bardzo precyzyjnie dobrany skład i zawierają wszystkie składniki potrzebne ustrojowi, pod warunkiem, że w ciągu doby pacjent otrzyma należną ilość takiej diety (zapewniającą ok. 25-30 kcal/kg masy ciała). Np. w przypadku chorego o masie ciała około 60 kg musi to być przynajmniej 1500 ml diety w ciągu doby (1 ml diety zawiera 1 kcal, wyjątek stanowią diety bogatoenergetyczne, w których 1 ml zawiera ok. 1,5 kcal). PAMIĘTAJ!

• skład mieszaniny ustala lekarz prowadzący
• pielęgniarka podająca mieszaninę i lekarz prowadzący powinni znać jej skład oraz inne zalecone leki oraz sposób ich podania
• mieszanina odżywcza może być w całości przygotowywana fabrycznie i uzupełniana w szpitalu lub w całości przygotowywana fabrycznie. Jej skład powinien być  modyfikować odpowiednio do stanu zdrowia pacjenta

Doustna suplementacja pokarmowa (DSP)

Doustna suplementacja pokarmowa (DSP) to diety przemysłowe podawane doustnie jako uzupełnienie zwykłego pożywienia. Zazwyczaj dostępne są w postaci płynnej, ale także w postaci proszku, deserów lub batonów.

G

Gastrostomia

Gastrostomia inaczej gastrostomia klasyczna to chirurgiczne wytworzenie przetoki, czyli połączenia żołądka ze środowiskiem zewnętrznym. Lekarz zakłada przetokę podczas operacji chirurgicznej. Stosowane przy przypadku długotrwałego leczenia.

J

Jejunostomia lub mikrojejunostomia

Jejunostomia lub mikrojejunostomia to wytworzenie przetoki pomiędzy jelitem czczym a powłokami skórnymi podczas operacji w warunkach szpitalnych.

L

Leczenie żywieniowe

Leczenie żywieniowe prowadzi się  u chorych którzy nie mogą odżywiać się normalnie (dietą i droga naturalną) lub jedzą w sposób naturalny za mało. Zwykle leczenie żywieniowe powoduje poprawę stanu odżywienia, zatrzymanie chudnięcia. Polega  ono na podawaniu odpowiednich dawek substancji odżywczych (energii, białka, elektrolitów, witamin, pierwiastków śladowych i wody) w postaci:

• diety skomponowanej ze zwykłych produktów odżywczych (doustna modyfikacja jadłospisu),
• płynnych diet doustnych (tak zwanych doustnych diet przemysłowych),
• sztucznego odżywiania (dojelitowego lub dożylnego).

Leczenie żywieniowe w domu

Podawanie chorym w domu substancji odżywczych i innych niezbędnych preparatów pomocniczych dożylnie lub przez zgłębnik wprowadzony do żołądka, dwunastniczy lub jelita cienkiego w celu utrzymania lun poprawy stanu odżywiania chorego.

Lekarz prowadzący

Lekarz opracowujący plan leczenia chorego w domu i odpowiedzialny za jego prawidłową realizację praz za następstwa terapii, wyszkolony i doświadczony w zakresie zasad, metod i procedur leczenia żywieniowego w domu.

M

Mieszanina odżywcza

Mieszanina wszystkich substancji odżywczych o ściśle określonym składzie, przygotowana indywidualnie dla pacjentach w warunkach szpitalnych, domowych lub przemysłowych, podawana do przewodu pokarmowego lun układu naczyniowego.

O

Opiekun

Osoba sprawująca opiekę i prowadząca lub pomagająca w prowadzeniu leczenia żywieniowego w domu w zakresie odpowiednim do potrzeb chorego, który z powodu złego stanu zdrowia lub braku możliwości edukacyjnych nie może sam prowadzić leczenia. Najczęściej jest to członek rodziny, a w przypadku chorych samotnych osoba (przeszkolona pielęgniarka środowiskowa) lub instytucja (organizacja charytatywna).

P

PEG

PEG to przezskórna endoskopowa gastrostomia, czyli specjalne połączenie żołądka ze środowiskiem zewnętrznym za pomocą drenu silikonowego lub poliuretanowego przez powłoki skórne, wykonywane pod kontrolą endoskopu w warunkach szpitalnych. Założenie PEG następuje w znieczuleniu miejscowym, podczas gastroskopii. Miejsce nakłucia, gdy się zagoi, tworzy kanał (nazywany także stomią). Po założeniu z zewnątrz widać jedynie rurkę sondy z nasadkami, przez którą pokarm przechodzi do żołądka. Na przyjaznej dla tkanki rurce znajduje się zacisk, zewnętrzna płytka trzymająca i nasadka. Zewnętrzna płytka trzymająca przyczepia wychodzącą „rurkę” do powłoki brzusznej, podczas gdy wewnętrzna płytka trzymająca mocuje ją stabilnie do ściany żołądka. Stosowane przy przypadku długotrwałego leczenia.

Plan leczenia

Są to indywidualne zlecenia lekarskie, opracowane i podpisane przez lekarza prowadzącego leczenie żywieniowego w domu, obejmujące program leczenia żywieniowego, dawkowanie i zasady podawania innych leków, zasady opieki nad cewnikiem lub zgłębnikiem, terminy badań kontrolnych oraz zasady odżywania drogą naturalną, jeżeli jest ono możliwe. Przed rozpoczęciem leczenia żywieniowego w domu, lekarz prowadzący opracowuje indywidualny program i plan żywienia, który w zależności od potrzeb, będzie modyfikowany i uzupełniany na bieżąco. Indywidualny plan podpisany przez lekarza prowadzącego powinien zawierać:

• nazwę produktu
• ilość produktu na dobę (ml)
• metody przygotowania mieszaniny odżywczej
• sposób podawania produktu
• szybkość podawania produktu
• inne leki – dawkowanie i zasady podawania
• podaż wody i/ lub innych płynów na dobę
• sposób podawania wody i/lub innych płynów na dobę
• szybkość podawania wody i/lub innych płynów na dobę
• zasady pielęgnacji dostępu
• terminy i rodzaje badań kontrolnych
• zależnie od wskazań – plan rozszerzenia odżywiania drogą doustną lub zwiększenia odżywiania drogą dojelitową.

Plan opieki

Plan działania zespołu leczenia żywieniowego, mający na celu realizację planu leczenia .

Program leczenia żywieniowego

Jest to skład, sposób przygotowania do podania oraz sposób i szybkość podawania mieszaniny odżywczej.

S

Sonda nosowo-jelitowa

Patrz: Zgłębnik nosowo-jelitowy

Sonda nosowo-żołądkowa

Patrz: Zgłębnik nosowo-żołądkowy

Z

Zespół leczenia żywieniowego

Zespół pracowników służby zdrowia, wykwalifikowanych w zakresie leczenia żywieniowego w domu, działający po kierunkiem lekarza prowadzącego, wyspecjalizowany w jedno- lub wieloprofilowym wysokospecjalistycznym leczeniu w domu, działający jako wydzielona jednostka organizacyjna szpitala lub poradni, lub jako samodzielny zakład opieki zdrowotnej.

Zgłębnik nosowo-żołądkowy

Zgłębnik nosowo-żołądkowy nazywany inaczej sondą nosowo- żołądkową, stosowany w  leczeniu stacjonarnym w szpitalu zwykle przez krótki czas (do 21 dni). Sondy żywieniowe są zrobione z przyjaznego dla organizmu tworzywa. Sonda zakładana jest przez dziurkę w nosie i sięga do żołądka. Sonda  jest przymocowana do nosa za pomocą specjalnego plastra.

Zgłębnik nosowo-jelitowy

Zgłębnik nosowo-jelitowy nazywany inaczej sondą nosowo- żołądkową, stosowany w  leczeniu stacjonarnym w szpitalu zwykle przez krótki czas (do 21 dni). Sondy żywieniowe są zrobione z przyjaznego dla organizmu tworzywa. Sonda zakładana jest przez dziurkę w nosie i sięga do jelita cienkiego. Sonda  jest przymocowana do nosa za pomocą specjalnego plastra.

Ż

Żywienie przez gastrostomię/ PEG

Jeśli wymagane jest żywienie dojelitowe przez czas dłuższy niż kilka dni lub tygodni, w większości przypadków w celu odżywiania wykonuje się gastrostomię PEG (Przezskórną Endoskopową Gastrostomię) lub gastrostomię klasyczną. PEG to założenie specjalnej „rurki” przez powłokę brzuszną (przez skórę) bezpośrednio do żołądka. Założenie PEG następuje w znieczuleniu miejscowym, podczas gastroskopii. Miejsce nakłucia, gdy się zagoi, tworzy kanał (nazywany także stomią). Po założeniu z zewnątrz widać jedynie rurkę sondy z nasadkami, przez którą pokarm przechodzi do żołądka. Na przyjaznej dla tkanki rurce znajduje się zacisk, zewnętrzna płytka trzymająca i nasadka. Zewnętrzna płytka trzymająca przyczepia wychodzącą „rurkę” do powłoki brzusznej, podczas gdy wewnętrzna płytka trzymająca mocuje ją stabilnie do ściany żołądka. Gastrostomia klasyczna to założenie specjalnej „rurki” przez powłokę brzuszną (przez skórę) bezpośrednio do żołądka, podczas operacji chirurgicznej. Rzadziej stosowana jest jejunostomia – specjalna cieńsza „rurka” zakładana przez powłokę brzuszną (przez skórę) bezpośrednio do jelita, podczas operacji chirurgicznej.

Żywienie kliniczne

Żywienie kliniczne jest działem nauk medycznych (medycyny, pielęgniarstwa, farmakologii i dietetyki) zajmującym się żywieniem chorego człowieka. Różne metody specjalistycznego żywienia chorego nazywamy leczeniem żywieniowym .