Gdy pacjent nie ma możliwości przyjmowania pokarmów drogą doustną, z pomocą przychodzi zgłębnik żołądkowy, nazywany również sondą do żołądka. Czym jest, jakie są jego rodzaje i w jaki sposób przebiega karmienie chorego? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w artykule poniżej.
Zgłębnik żołądkowy to nic innego, jak giętki dren wprowadzany do żołądka lub jelita cienkiego, przez który do organizmu pacjenta dostarczane jest pożywienie. Sonda żołądkowa może być wprowadzana przez nos lub przez usta. Dla wielu chorych jest to jedyna możliwa forma spożywania pokarmów.
Istnieje wiele wskazań do rozpoczęcia żywienia pacjenta przez sondę do żołądka. Przede wszystkim stosuje się ją w przypadku zaburzeń połykania oraz u osób nieprzytomnych, które nie mogą spożywać posiłków doustnie. Zgłębnik wykorzystuje się również u osób po zabiegach z zakresu chirurgii szczękowo-twarzowej oraz tych, którzy doświadczyli poparzeń i innych urazów okolic twarzo-czaszki. Niekiedy wskazaniem do zastosowania zgłębnika są choroby psychiczne, np. jadłowstręt psychiczny. Karmienie przez sondę pomaga powrócić do zdrowia osobom cierpiącym z powodu zaburzeń spowodowanych chemioterapią i radioterapią, do których zaliczają się uporczywe wymioty i brak apetytu. Sondę zakłada się również z powodu ostrych stanów chirurgicznych, np. po rozległych zabiegach w jamie brzusznej, przy ostrym zapaleniu trzustki oraz w przypadkach krwawienia do przewodu pokarmowego.
Zakładanie sondy do żołądka wykonuje osoba, która dysponuje niezbędnymi kwalifikacjami, a więc lekarz lub pielęgniarz. W każdym przypadku sonda powinna być steryna! Gdy jest zakładana przez nos, musi mieć zaokrąglony koniec bez ostrych krawędzi. Nie może też mieć żadnych załamań. Po posmarowaniu jej żelem znieczulającym wprowadza się ją obrotowym ruchem przez nozdrze. By wsunęła się do przełyku, pacjent powinien przełykać ślinę, gdy znajdzie się na wysokości gardła. To, że sonda jest wprowadzona, zaobserwować można na odpowiednim znaczniku. Konieczne jest jednak sprawdzenie, czy została wprowadzona prawidłowo. Świadczyć o tym będzie odessanie z żołądka niewielkiej ilości wydzieliny. Sondę wprowadza się delikatnie, nie popychając jej na siłę, gdy wyczujemy opór. W przypadku duszności lub kaszlu, jeśli dojdzie do zaburzeń oddychania, należy niezwłocznie usunąć zgłębnik.
Istnieją dwa rodzaje sond wprowadzanych do żołądka: te zakładane przez usta i zgłębniki nosowo-jelitowe. Te pierwsze mają większą średnicę, natomiast te drugie – mniejszą, dzięki czemu można wprowadzić je przez nos. Takie zgłębniki powodują mniejszy dyskomfort u pacjenta. Z czego wykonana może być sonda żołądkowa? Rodzaje są dwa: z silikonu lub plastiku. To, jak długi i szeroki będzie zgłębnik zależy od wieku i budowy ciała chorego.
Do karmienia przez sondę potrzebna jest strzykawka o sporej pojemności (50-100 ml), w której podaje się zmiksowane pokarmy. Powinny one być na tyle płynne, by można było bez oporów wstrzyknąć je do drenu. Warto również przygotować sobie serwetki jednorazowe, metalowy lub plastikowy zacisk, ochronne rękawiczki, gaziki, płócienny podkład i nerkowatą miskę. Posiłek powinien być podgrzany w pojemniku z wodą do temp. 30 stopni C.
Karmienie sondą odbywa się w pozycji półsiedzącej. Wcześniej należy sprawdzić, czy sonda znajduje się w żołądku i czy jest drożna, warto również zabezpieczyć pościel i ubranie chorego przed ubrudzeniem. Posiłek należy podawać powoli, a po zakończeniu karmienia przepłukać sondę wodą. Następnie zamyka się zgłębnik i pozostawia chorego w pozycji półsiedzącej na około 30 minut. Należy pamiętać o tym, by przy wymianie zgłębnika korzystać na przemian z obu nozdrzy – pozwoli to uniknąć stanów zapalnych i odleżyn w miejscach, w których skóra ma kontakt z sondą. Pacjenta należy karmić 5-7 razy dziennie, w godzinach, w których zwyczajowo spożywał posiłki. Jednorazowo podaje się 200-300 ml pokarmu. Bardzo ważne jest również jego prawidłowe przechowywanie i sposób przygotowania, podczas którego należy przestrzegać zasad aseptyki.
Sonda do żołądka może powodować różnego rodzaju powikłania. Przede wszystkim pacjenci narażeni są na stany zapalne jamy nosowej, gardła oraz uszu. Nieprzyjemnym skutkiem ubocznym jest również wysychanie i pękanie śluzówki jamy ustnej, nosowej i gardła. Niekiedy dochodzi uszkodzeń ściany naczyń krwionośnych, powstawania nadżerek i odleżyn, a nawet przedziurawienia przełyku. W wyniki przedostania się treści żołądkowej do układu oddechowego może dojść również do zachłystowego zapalenia płuc.
Sonda do karmienia powinna być wymieniana, gdy tylko zajdzie taka konieczność lub gdy wymagać tego będzie stan zdrowia chorego. Przyjmuje się jednak, że nie powinna być stosowana dłużej niż 2 miesiące. Jeśli choroba się przeciąga, pacjentowi zakłada się gastrostomię typu PEG.
Pielęgnacja pacjenta żywionego sondą do żołądka to zajęcie wymagające dużej uwagi i umiejętności prawidłowego podawania pokarmu. Bardzo ważne jest więc, by osoba opiekująca się chorym dobrze poznała zarówno sposób użycia zgłębnika, jak i najważniejsze zasady jego pielęgnacji.
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
