Radioterapia to agresywna metoda leczenia przeciwnowotworowego, której konsekwencją jest nasilenie odczynu popromiennego śluzówek i skóry w obszarze poddanym napromienianiu. Pojawienie się odczynu popromiennego skutkuje rozwojem zaburzeń połykania (dysfagia). Konsekwencją uszkodzenia gruczołów ślinowych jest rozwój kserostomii. Podczas leczenia pacjenci mogą doświadczać również braku apetytu, nudności i wymiotów.
W trakcie radioterapii bardzo ważną rolę odgrywa odpowiednia dieta, którą traktuje się jako istotny element leczenia. Przestrzeganie zaleceń dietetycznych pomoże zakończyć leczenie onkologiczne bez przerw oraz zmniejszyć nasilenie działań niepożądanych radioterapii.
W celu zapobiegania utarty masy ciała w trakcie radioterapii zaleca się naturalne fortyfikowanie diety, czyli technikę zwiększania wartości energetycznej i odżywczej posiłków. Można to zrobić poprzez dodatek do diety tłuszczów- głównie masło, margaryny miękkie, olej rzepakowy, oliwa z oliwek, olej lniany (na zimno). Do diety należy włączyć produkty o dużej gęstości kalorycznej tj. śmietana, pełnotłusty nabiał, awokado, jaja, zmiksowane orzechy, miód. Potrawy można zagęszczać również mąką pszenną i ziemniaczaną, płatkami zbożowymi, żółtkiem jaja.
Dieta powinna być fortyfikowana również przy pomocy żywności specjalnego przeznaczenia medycznego (FSMP ang. Food for Special Medical Purpose). W dniu rozpoczęcia radioterapii zaleca się włączenie FSMP w ilości 2 opakowań dziennie, co przekłada się na dodatkowe 600 kcal w zależności od zalecanego preparatu. Należy pamiętać aby preparaty typu FSMP pić powoli, małymi łykami przez min. 30-60 minut.
Dysfagia, czyli zaburzenia przełykania kęsów pokarmowych, jest jednym z najczęstszych powikłań radioterapii nowotworów głowy i szyi. U pacjentów z dysfagią zaleca się modyfikację konsystencji diety w celu zapewnienia bezpiecznego połykania kęsów pokarmowych.
U pacjentów z nowotworem głowy i szyi w trakcie radioterapii dobrze tolerowane są posiłki miękkie, wilgotne, rozdrobnione lub zmiksowane na gładką masę. W związku z ryzykiem zakrztuszenia z diety należy wykluczyć produkty o mieszanej konsystencji, produkty włókniste jak ananas, łykowate jak fasolka szparagowa, suche typu krakersy, okrągłe lub podłużne jak winogrona, wiotkie jak plaster ogórka, lepkie jak chrupki kukurydziane, a także drobnymi pestkami jak maliny i truskawki. Problemem może być również płynna konsystencja pokarmów ponieważ może skutkować krztuszeniem się i w konsekwencji aspiracją płynu do płuc. U tej grupy pacjentów zaleca się zagęszczanie posiłków skrobią ziemniaczaną lub specjalistycznymi preparatami zagęszczającymi.
Kserostomia to suchość błon śluzowych jamy ustnej i gardła, która utrudnia żucie i połykanie oraz nasila dyskomfort i ból, zwiększa również ryzyko próchnicy i infekcji jamy ustnej.
W przypadku kserostomii istotny jest właściwy dobór płynów w diecie pacjenta. Zalecane są przede wszystkim woda i kleik z siemienia lnianego. Nie zaleca się picia kawy i herbaty ponieważ ograniczają produkcję śliny, działają podrażniająco i wysuszająco na błonę śluzową jamy ustnej. Dodatkowo w celu nawilżania zaleca się płukanie jamy ustnej naparami z nagietka. U pacjentów z kserostomią, podobnie jak przy dysfagii zaleca się zmianę konsystencji potraw (potrawy miękkie lub płynne), a także ssanie kostek lodu.
Piśmiennictwo:
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
