Cukrzyca to choroba autoimmunologiczna (typ 1) lub schorzenie cywilizacyjne (typ 2). W obydwu przypadkach pacjenci muszą pozostawać pod stałą opieką diabetologa i wdrożyć prawidłową dietę składającą się z białek, tłuszczów i węglowodanów. Przygotowywanie posiłków dla chorego, który stale przyjmuje insulinę, wymaga przeliczania węglowodanów na specjalne wymienniki. Podpowiadamy, jakie jedzenie będzie najlepsze dla diabetyka i jak prawidłowo stosować wymienniki węglowodanowe.
Spośród osób, które dowiedziały się, że chorują na cukrzycę typu 1, większość musi mieć wdrożoną insulinoterapię. Diagnoza powoduje u nich panikę i niepewność, jakie jedzenie jest bezpieczne i nie spowoduje problemów z poziomem cukru. Pacjenci porzucają przyzwyczajenia kulinarne i rezygnują ze swoich ulubionych potraw. Tymczasem cukrzyca nie musi oznaczać rezygnacji z przyjemności jedzenia – pod warunkiem, że chory zabezpiecza swoje posiłki insuliną. Nowo zdiagnozowany pacjent musi więc nauczyć się szacować zawartości białek, tłuszczy i węglowodanów w swojej diecie oraz stosować podstawowe zasady zdrowego żywienia. Diabetyk powinien jeść posiłki o stałych porach i dbać o to, by porcje były odpowiedniej wielkości. Optymalne jest takie ułożenie jadłospisu, by w ciągu dnia spożywać 3 większe posiłki i dwa mniejsze (przekąski), a według zaleceń lekarzy w cukrzycy typu 1 w ciągu dnia optymalne będzie 6-7 porcji jedzenia o niskim indeksie glikemicznym. Posiłki spożywane regularnie zapewniają stały dopływu energii, co pomaga wyeliminować u diabetyków napady głodu. Ponadto, im mniejsza porcja, tym łatwiej policzyć wymienniki węglowodanowe, białko i tłuszcze oraz zabezpieczyć cały posiłek insuliną.
Przy zdiagnozowanej cukrzycy chorzy mogą spożywać produkty zawierające węglowodany. Powinni jednak pamiętać o podstawowym podziale cukrów przyswajalnych na: proste oraz złożone. Te pierwsze gwałtownie podnoszą poziom glukozy we krwi, dlatego chorzy powinni ich unikać. Do tej grupy zalicza się fruktozę, wszystkie produkty, które mają w składzie cukier oraz słodkie – szczególnie suszone – owoce. Bardzo dużo dobrych dla organizmu diabetyka cukrów złożonych zawiera natomiast skrobia, która znajduje się w ziarnach zbóż, warzywach i mało słodkich owocach. Skrobia jest kojarzona przede wszystkim z ziemniakami, jednak cukrzyca nie idzie z nimi w parze, szczególnie gotowane kartofle mają bardzo wysoki indeks glikemiczny. Dobre źródła węglowodanów złożonych to przede wszystkim zielone i czerwone warzywa: pomidory, szpinak, rzodkiewka, kapusta, sałata, papryka, ogórki, kalafior. Dieta w cukrzycy odgrywa ogromną rolę w przypadku schorzenia typu 2, ponieważ ma doprowadzić do zredukowania wagi i poprawy samopoczucia chorego. Dla diabetyków, którzy są leczeni z wykorzystaniem intensywnej insulinoterapii, odpowiedni dobór pokarmów jest kluczową kwestią, by zachować zdrowie. Dlatego chorzy muszą szybko nauczyć się przeliczać swoje jedzenie na wymienniki węglowodanowe.
Wymiennik węglowodanowy – WW to jedna porcja produktu (wyrażona w gramach), która dostarcza 10 gram węglowodanów przyswajalnych. Jakich? Tych, które organizm jest w stanie strawić, czyli wszystkich węglowodanów z wyjątkiem błonnika pokarmowego. Składnik ten pełni bowiem funkcję „szczotki” w układzie pokarmowym i pomaga pozbyć się toksyn oraz wolnych rodników, wspomaga perystaltykę jelit oraz opóźnia wchłanianie glukozy do krwi. 1 WW to 10 g węglowodanów przyswajalnych, czyli 40 kcal. Jak stosować wiedzę na temat wymienników w praktyce?
Diabetyk powinien znajdować się pod stałą kontrolą lekarza, jednak w domu czeka go samodzielne dawkowanie insuliny i przygotowywanie posiłków. Specjalny przelicznik, który ustalany jest przez diabetologa indywidualnie dla każdego pacjenta, określa dawkę insuliny, jaką należy przyjąć na 1 WW przed każdym posiłkiem. Wyliczanie wymienników węglowodanowych sprawia, że maleje ryzyko niedocukrzenia (hipoglikemii) lub przecukrzenia (hiperglikemii) organizmu. Jak wygląda obliczanie wymienników węglowodanowych?
Obecnie większość producentów żywności podaje w zawartość poszczególnych składników odżywczych dla 100 g oraz dla konkretnej porcji jedzenia. Każdy diabetyk powinien korzystać z tych informacji oraz znać masę produktu, by móc samodzielnie obliczyć, ile WW zawiera konkretny artykuł. W przypadku świeżego jedzenia z krótką datą ważności niezastąpione będą specjalnie opracowane tabele kalorii. Chory musi również znać swoje dzienne zapotrzebowanie na węglowodany i umieć przekształcić je na ilość wymienników.
Przykład: dla osoby, która powinna spożywać 2500 kcal dziennie, zapotrzebowanie na węglowodany wynosi 40%, czyli 1000 kcal. 1 gram węglowodanów to 4 kcal, a więc 250 g węglowodanów, to ilość, jaką musi zostać spożyta w ciągu jednego dnia. 10 g węglowodanów to 1 WW, więc posiłki powinny być tak skomponowane, by dobowa suma węglowodanów wynosiła 25 wymienników węglowodanowych.
Początki obliczania WW mogą być trudne. Warto przygotować kartkę, długopis, kalkulator i wagę, a przede wszystkim uzbroić się w cierpliwość. Przydatna w obliczeniach może okazać się odpowiednia tabela wymienników węglowodanowych. Po kilku tygodniach ulubione posiłki będzie można spożywać na oko bez obawy, że poziom glukozy zostanie zachwiany. Dla osób, które dopiero dowiedziały się o swojej chorobie, dostępne są na rynku gotowe produkty. Ich stosowanie pomoże oswoić się z nową sytuacją i przyzwyczaić do konieczności ważenia i odmierzania składników pokarmowych. Jednym z nich jest Diben DRINK, czyli specjalnie opracowany napój o niskim indeksie glikemicznym, który zawiera niezbędne składniki odżywcze: białko, tłuszcze i błonnik, witaminy i minerały. Jedna butelka o pojemności 200 ml to 2,6 WW.
Życie z cukrzycą wymaga wdrożenia dobrych nawyków żywieniowych i bezwzględnego przestrzegania zaleceń lekarza. Pacjenci powinni być otwarci na nowe doznania smakowe i nauczyć się przeliczać spożywane węglowodany na wymienniki, by przygotowywanie odpowiednio zbilansowanych posiłków było szybkie i przyjemne.
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
