Statystyki pokazują, że liczba przypadków zaburzenia odżywiania u dzieci i młodzieży stale rośnie. Według lekarzy problem najczęściej ma podłoże psychiczne, które wiąże się z głodem emocjonalnym, spowodowanym brakiem ciepła i miłości. Nie bez znaczenia jest również wpływ mediów społecznościowych oraz kult „celebrytów”.
Obserwuje się niepokojący wzrost zaburzeń odżywiania w najmłodszych grupach. Przykładowo, w Wielkiej Brytanii częstość hospitalizacji z powodu zaburzeń odżywiania dziewcząt dziesięcioletnich wzrosła na przestrzeni ostatniej dekady aż o 146%! W Polsce odchudza się już co czwarte małe dziecko.
Zaburzenia żywieniowe u dzieci spotyka się w ostatnich czasach bardzo często. Jeśli w porę nie zareagujemy, mogą doprowadzić do przykrych konsekwencji. Każdy organizm do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje odpowiednią ilość białka, tłuszczy i węglowodanów.
Zaburzenia odżywiania u dzieci i młodzieży mogą spowodować niedobór niezbędnych witamin oraz makro- i mikroelementów. Najmniej groźne są czasowe zaburzenia łaknienia u dzieci, ponieważ są one przejściowe. Mogą wiązać się z przebytą chorobą, obniżeniem nastroju, stresem itp. Nie znaczy to jednak, że należy je lekceważyć.
U maluchów nieraz występuje selektywne zaburzenie odżywiania. Objawy są łatwe do wychwycenia – jest to kategoryczna odmowa spożywania produktów o określonym zapachu, smaku lub konsystencji. Dzieci zaciskają usta przed niechcianym pożywieniem, wypluwają je, może nawet dojść do wymiotów. Selektywne zaburzenie odżywiania może być spowodowane traumatycznym przeżyciem z wczesnego dzieciństwa związanym z jedzeniem (np. zakrztuszenie się, nasilone wymioty, silny ból gardła, intubacja itp.) lub zaburzeniem percepcji dotykowej, smakowej lub węchowej w obrębie jamy ustnej.
Zaburzenia jedzenia u dzieci, a w szczególności zaburzenia odżywiania u dzieci w wieku przedszkolnym są szczególnie niebezpieczne. Mogą doprowadzić do zaburzeń hormonalnych, zahamowania wzrostu, a nawet osteoporozy. Rodzice nieraz są bezradni, nie wiedzą, jak pokonać zaburzenia odżywiania u dzieci. Jeśli perswazja, ani stosowany system kar i nagród nie działają, lekarze zalecają uzupełnianie diety „niejadków” specjalnymi preparatami żywieniowymi, jak np. Frebini®Energy (dla dzieci w wieku 1 – 12 lat), czy Fresubin®Energy (dla dzieci od 3 roku życia).
Dzieci i młodzież (często również dorośli), podczas oglądania programów telewizyjnych spożywają niekontrolowane ilości przekąsek i słodyczy. Prowadzi to również do zaburzenia odżywiania. Objawy są łatwe do zauważenia – wzrost masy ciała i widoczny (najczęściej na brzuchu) nadmiar tłuszczu.
Organizm młodego człowieka, a w szczególności dziecka, jest bardzo wrażliwy i podatny na uszkodzenia. Niedobór magnezu wywołuje u dzieci agresję oraz zaburzenia pracy układu nerwowego. Zaburzenia żywienia u dzieci powodują osłabienie, trudności w nauce, brak chęci do wysiłku fizycznego, czy apatię. Mogą doprowadzić nawet do depresji. Według Ogólnopolskiego Centrum Zaburzeń Odżywiania prawie 50% dzieci w naszym kraju jest zagrożonych. Jest to związane głównie ze stosowaniem przez nie nieracjonalnych diet, które prowadzą do zaburzenia odżywiania. Przyczyny najczęściej są natury psychicznej.
U młodzieży mogą być związane z okresem dojrzewania oraz zmianami, jakie zachodzą w tym czasie w ich organizmie, nierzadko nakładają się na nie problemy emocjonalne, związane z trudną sytuacją rodzinną. Zaburzenia odżywiania u młodzieży mogą również wynikać z chęci poprawienia swojego wizerunku. Szczególnie dotyczy to dziewcząt, które uważają, że są za grube (nawet wtedy, gdy nie ma ku temu wskazań medycznych, a ich masa ciała mieści się w normie). Wyszukują w Internecie przeróżne diety-cud, często wpływające negatywnie na ich organizm. Nie tylko u młodzieży, ale również u osób dorosłych spotyka się zaburzenia odżywiania. Rodzaje tych nieprawidłowości zostały sprowadzone do trzech, najczęściej spotykanych: bulimii, anoreksji oraz ortoreksji (czyli obsesji na punkcie zdrowego odżywiania), a zaburzenia odżywiania u dzieci zostały zaliczone do chorób cywilizacyjnych.
Prawidłowe żywienie dzieci, połączone z odpowiednią aktywnością fizyczną, zapewnia prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny oraz pozwala wypracować u nich właściwe nawyki żywieniowe, które w przyszłości zaprocentują zmniejszonym ryzykiem zachorowania na choroby metaboliczne. Żywienie dzieci przedszkolnych nie jest trudne, wystarczy stosować ogólne zasady zdrowego odżywiania dla dzieci, opracowane przez lekarzy dietetyków. Jadłospis dla dzieci w wieku przedszkolnym powinien uwzględniać wszystkie podstawowe grupy żywności, a więc: produkty zbożowe, warzywa i owoce, mleko i przetwory mleczne, mięso, drób, jaja, ryby, nasiona roślin strączkowych oraz tłuszcze (piramida żywienia dzieci).
Chociaż między czwartym a szóstym rokiem życia maleje tempo wzrostu dziecka, to zwiększa się zapotrzebowanie energetyczne jego organizmu. Jest to wynikiem przede wszystkim wzrostu aktywności ruchowej. Dlatego żywienie dzieci w tym przedziale wiekowym ma bardzo duże znaczenie. Jeśli dziecko nie spożywa odpowiedniej ilości składników odżywczych, grozi mu niedożywienie, co skutkuje upośledzeniem wielu funkcji organizmu i zaburzeniem jego rozwoju. Najczęstszymi objawami są niedobory masy ciała i wzrostu, anemia, zaburzenia odporności, a nawet opóźnienie rozwoju intelektualnego.
Żywienie dzieci w wieku przedszkolnym powinno opierać się na kilku zasadniczych zasadach. Przede wszystkim menu powinno być urozmaicone oraz regularne. Dzieci powinny spożywać 3 posiłki główne: śniadanie, obiad, kolację oraz 2 uzupełniające: drugie śniadanie i podwieczorek. Zdrowe żywienie dzieci nie wyklucza słodyczy, jednak nadmierna ilość kalorii łatwo może doprowadzić do otyłości, dlatego wskazany jest umiar w kupowaniu im słodyczy oraz słodzonych napojów gazowanych.
Żywienie małych dzieci powinno również uwzględniać odpowiednią ilość płynów (od 1,3 do 1,7 litra dziennie), które powinny być dostarczane regularnie, ponieważ organizm małego dziecka nie potrafi magazynować dużej ilości wody. Najlepsza jest woda źródlana, ale można również podawać soki owocowe, najlepiej 100%, bez sztucznych barwników, aromatów i środków konserwujących.
Zdrowe żywienie dzieci w wieku szkolnym powinno uwzględniać ogólne zasady zdrowego odżywiania dla dzieci. Wzorem prawidłowej diety jest piramida żywienia opracowana przez Instytut Żywności i Żywienia. Obejmuje ona podstawowe grupy produktów spożywczych, czyli: produkty zbożowe, warzywa i owoce, mleko i przetwory mleczne, mięso, drób, jaja, ryby, nasiona roślin strączkowych oraz tłuszcze.
W związku z szybkim rozwojem techniki i komputeryzacji na przestrzeni ostatnich lat, który spowodował skrócenie długości snu, nadmierne korzystanie z urządzeń elektronicznych oraz ograniczenie ruchu wśród dzieci, piramida żywienia została zmodyfikowana przez dołożenie do jej podstawy aktywności fizycznej (zarówno w szkole, jak i poza nią). Żywienie dzieci w wieku szkolnym opiera się głównie na produktach zbożowych (najlepiej pełnoziarnistych), które powinny stanowić jedno z głównych źródeł energii dla rozwijającego się młodego organizmu oraz warzywach i owocach, które powinny być spożywane przy (lub po) każdym posiłku (np. w formie przekąsek, zup, sałatek, koktajli itp. Źródłem białka powinien być głównie nabiał oraz chude mięso i wędliny. Najmniejszą część diety stanowią tłuszcze, najlepiej roślinne.
Zdrowe odżywianie dzieci w wieku szkolnym powinno uwzględniać jego wysiłek związany z pracą umysłową. Bardzo ważne jest spożycie śniadania. Udowodniono, że niejedzenie śniadań skutkuje spadkiem poziomu glukozy we krwi, co powoduje utratę koncentracji i sięganie po słodkie, łatwo dostępne przekąski. Żywienie dzieci powinno wspomagać rozwój młodego organizmu, dlatego należy ograniczać spożycie słodyczy, słonych, z reguły tłustych przekąsek oraz słodzonych napojów gazowanych.
Zaburzenia łaknienia u dzieci zdarzają się bardzo często. Niekiedy przyjmują drastyczne formy, jak np. fobia jedzenia, czy widoczny w oczach strach przed jedzeniem u dziecka. Najczęściej jednak są to rzadkie zaburzenia odżywiania u dzieci. Leczenie ich jest trudne i wymaga dużo czasu i cierpliwości. Nieprawidłowości najczęściej spowodowane są urazem psychicznym, związanym z jedzeniem, o którym nieraz rodzice nie wiedzą. Zaburzenia te mogą doprowadzić do niedożywienia, które objawia się utratą wagi, anemią, czy zahamowaniem wzrostu.
Niedożywienie dzieci wymaga konsultacji z lekarzem pediatrą. To on wskaże najszybszy i najskuteczniejszy sposób na powrót dziecka do zdrowia. Najczęściej zalecone zostaje stosowanie dietetycznych środków spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego, jak np. produkty serii Frebini®Energy. Są to bardzo smaczne napoje, przeznaczone dla dzieci w wieku 1-12 lat, zagrożonych niedożywieniem lub niedożywionych. Produkowane są w wielu smakach, co sprawia, że łatwo je dopasować do upodobań dziecka. U małych dzieci spotyka się często zaburzenia łaknienia. Leczenie polega na urozmaiceniu ich diety, przez wprowadzenie do niej produktów ulubionych przez dziecko.
Nie bez znaczenia jest również sposób podawania potraw, estetyka i ich atrakcyjność, kolory oraz sama atmosfera towarzysząca posiłkom. Brak apetytu u dzieci nieraz wynika z sytuacji panującej w domu: brak uwagi ze strony rodziców, stawianie dziecku wysokiej poprzeczki, oczekiwanie ponadprzeciętnych osiągnięć w nauce, którym młody człowiek nie jest w stanie sprostać.
Nasze babcie najlepiej znają domowe sposoby na apetyt u dziecka. Według nich sposób na niejadka jest prosty – trzeba go przegłodzić. Lekarze zalecają ruch na świeżym powietrzu, np. zabawę z piłką, czy w berka, po którym każde dziecko zaczyna odczuwać głód i nabiera ochoty na małą przekąskę. W żadnym wypadku nie wolno zmuszać dziecka do jedzenia, ani chodzić za nim z łyżką i namawiać do jedzenia. Wywoła to zawsze przeciwny skutek.
Niektóre matki intuicyjnie wiedzą, jak pobudzić apetyt u dziecka. Najczęściej podają mu przed posiłkiem jabłko, co naturalnie pobudza apetyt u dzieci. Jeśli to nie pomoże, można zaopatrzyć się w aptece w gotowy preparat na apetyt dla dzieci. Niektóre problemy z jedzeniem ustępują samoistnie, bez leczenia, jak np. selektywne zaburzenie odżywiania. Leczenie u dzieci zwykle ogranicza się do uzupełniania ewentualnych niedoborów żywieniowych, które zdarzają się niezwykle rzadko. Małe dziecko można też nakarmić tuż przed snem butelką ze smoczkiem.
Pamiętajmy, że miłość okazywana dziecku, wspólne spożywanie posiłków przy stole oraz szczere rozmowy stanowią klucz do zdrowia naszej pociechy.
Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą
Zapisz się na newsletter Żywienie ma znaczenie i dowiaduj się o nowościach w naszym serwisie jako pierwszy.
Nie musisz wychodzić z domu, zamów nasze produkty z wygodną dostawą pod same drzwi.
Żywność specjalnego przeznaczenia należy stosować pod nadzorem lekarza.
