Co to jest żywienie kliniczne?
Żywienie kliniczne jest niezwykle istotną częścią leczenia wielu chorób. Podejmuje się je, aby poprawić lub utrzymać stan odżywienia pacjenta.
Polega na podawaniu odpowiednich dawek substancji odżywczych (energii, białka, elektrolitów, witamin, pierwiastków śladowych i wody) w postaci: modyfikacji naturalnego jedzenia (dietoterapia), płynnych diet przemysłowych doustnych lub sztucznego odżywiania. W wielu przypadkach jest gwarancją szybszego powrotu do zdrowia.
Niestety w praktyce bardzo często nie zwraca się uwagi na stan odżywienia chorych, a leczenie żywieniowe jest rozpoczynane lub jest prowadzone za krótko i za późno.
Niewystarczające przyjmowanie doustne pokarmów przez czas dłuższy niż 14 dni jest związane z większym ryzykiem zgonu (Ib). Z tego powodu wskazane jest żywienie dojelitowe u chorych niedożywionych, a także u pacjentów bez oczywistych cech niedożywienia, jeżeli przewiduje się, że nie będą mogli jeść przez więcej niż 7 dni w okresie okołooperacyjnym. Żywienie dojelitowe zalecane jest również u osób, które nie mogą utrzymać dziennego spożycia pokarmów ponad 60% zalecanej normy przez czas dłuższy niż 10 dni. W takich sytuacjach należy jak najszybciej rozpocząć wsparcie żywieniowe (dojelitowe – o ile możliwe).
Wytyczne ESPEN
Kiedy trafiasz do szpitala, Ty lub Twoi opiekunowie mają prawo żądać od lekarza przeprowadzenia krótkiego badania, które pozwoli ocenić Twój stan odżywienia. Można je zrobić za pomocą oceny stanu zdrowia pacjenta.
Badanie jest obowiązkowe, także w świetle obowiązujących w Polsce aktów prawnych.
W przesiewowej ocenie stanu odżywienia ocenia się:
masę ciała
zaburzenia w przyjmowaniu
pokarmów
Ocena stanu zdrowia
Jeżeli po przeprowadzeniu oceny stanu zdrowia lekarz zdecyduje, że nie ma możliwości odżywiania drogą naturalną, wystarczającego do powrotu do zdrowia lub utrzymania przy życiu, konieczne będzie podanie odżywki (doustna suplementacja pokarmowa) bądź całkowite lub częściowe podawanie substancji odżywczych dożylnie (żywienie pozajelitowe) lub do przewodu pokarmowego przez zgłębnik lub przetokę odżywczą (żywienie dojelitowe).
To, że jesz, nie znaczy zawsze, że odżywiasz się wystarczająco, by walczyć z chorobą. Niezamierzone chudnięcie zawsze jest złym objawem.
Skontaktuj się z lekarzem
Przed rozpoczęciem leczenia żywieniowego lekarz powinien określić Twoje potrzeby żywieniowe, uwzględniając:
- możliwość kompletnego żywienia drogą doustną
- twój stan odżywienia
- inne choroby, na które cierpisz
- twoją aktywność ruchową
- u dzieci i młodzieży – zapotrzebowanie na substancje odżywcze związane z rozwojem fizycznym
Ponadto powinieneś otrzymać informacje o:
- przewidywanym czasie leczenia
- optymalnej dla Ciebie metodzie leczenia
- przewidywanych bezpośrednich i odległych celach leczenia
- ośrodkach prowadzących i instytucjach refundujących żywienie (szpitale, ośrodki żywienia domowego, ZOL’e [zakłady opiekuńczo-lecznicze], hospicja)
W przypadku dziecka wymagana jest ocena:
- masy urodzeniowej – u noworodków, niemowląt oraz dzieci do 3 roku życia
- ewentualnych zaburzeń wzrastania wewnątrzmacicznego – noworodki
- tempa przyrostu masy ciała oraz wzrostu określona na siatce centylowej – niemowlęta)
- obwodu głowy – do końca pierwszego roku życia
W 2011 roku Ministerstwo Zdrowia – dzięki staraniom Polskiego Towarzystwa Żywienie Pozajelitowego i Dojelitowego (PTŻPiD, Polish Society of Parenteral and Enteral Nutrition – POLSPEN) – wprowadziło, od 1 stycznia 2012 roku, obowiązek oceny stanu odżywienia każdego pacjenta na każdym oddziale szpitalnym. Aktualnie ocena ta obowiązuje zawsze poza szpitalnymi oddziałami ratunkowymi i hospitalizacjami jednodniowymi.
Brak możliwości jedzenia, wielogodzinne karmienie przez opiekuna czy zahamowanie przyrostu masy ciała oraz wzrostu jest wskazaniem do podjęcia żywienia klinicznego.
Algorytm wyboru metody i drogi leczenia żywieniowego
Koniecznie poinformuj lekarza, jeśli:
Jesteś Pacjentem i zauważyłeś, że:
- w ostatnim okresie znacząco schudłeś
- masz mniejszy niż zazwyczaj apetyt
- miewasz nudności, wymioty, biegunkę
- męczysz się przy wykonywaniu codziennych czynności
Jesteś Opiekunem, i zauważyłeś, że Twoj podopieczny:
- znacząco stracił na wadze
- ma mniejszy niż zazwyczaj apetyt
- skarży się na nudności
- miewa częste biegunki
- odmawia przyjmowania posiłków
Jeżeli Ty lub ktoś z Twoich bliskich został zakwalifikowany w szpitalu do żywienia innego niż doustne, skontaktuj się jeszcze podczas pobytu w szpitalu z ośrodkiem żywienia domowego w celu zaplanowania odpowiedniej opieki i leczenia. Za Twoje leczenie żywieniowe po hospitalizacji będzie odpowiedzialny lekarz prowadzący, który opracuje Twój indywidualny plan leczenia w domu.
Wszelkie informacje zawarte na stronie internetowej są publikowane dla celów informacyjnych. Decyzje dotyczace podjęcia i prowadzenia żywienia klinicznego podejmuje lekarz prowadzący.
Żywienie doustne
Najbardziej fizjologiczną Najbardziej fizjologiczną, bezpieczną i najtańszą drogą podaży energii i składników odżywczych jest doustna podaż pokarmu dostosowana do aktualnych potrzeb chorego
Żywienie dojelitowe
Polega na podawaniu Polega na podawaniuPolega na podawaniu białka lub źródeł białka, energii, elektrolitów, witamin, pierwiastków śladowych i wodyw postaci specjalnie przygotowanej diety przemysłowej przez…
Żywienie pozajelitowe
Polega na dostarczaniu wszystkich niezbędnych do życia składników odżywczych, bezpośrednio do układu krwionośnego (dożylnie) – z pominięciem przewodu pokarmowego
