Żywienie pozajelitowe
Czym jest żywienie pozajelitowe?
Żywienie pozajelitowe polega na dostarczaniu wszystkich niezbędnych do życia składników odżywczych, bezpośrednio do układu krwionośnego (dożylnie) – z pominięciem przewodu pokarmowego.
Składniki pokarmowe: aminokwasy, węglowodany,tłuszcze, elektrolity, pierwiastki śladowe , witaminy i woda podawane są zmieszane ze sobą w roztwory – mieszaniny odżywcze. Podaje się je przez specjalne cewniki żylne, które wszczepia się do dużych żył prowadzących krew bezpośrednio do serca (centralne żywienie pozajelitowe) lub przez kaniule obwodowe wprowadzane do cieńszych żył obwodowych znajdujących się, np. na kończynach górnych (obwodowe żywienie pozajelitowe).
Kiedy lekarz może podjąć decyzję o rozpoczęciu żywienia pozajelitowego?
- jeśli żywienie przez przewód pokarmowy jest całkowicie niemożliwe lub niewystarczające
- jeśli przewód pokarmowy nie może przyjąć, strawić i wchłonąć składników pokarmowych w ilości wystarczającej do pokrycia zapotrzebowania chorego (żywienie pozajelitowe częściowe lub suplementarne)
W zależności od wskazań i możliwości pacjenta odżywianie może być prowadzone jednocześnie dożylnie, dojelitowo i doustnie.
Leczenie w szpitalu
Sprawdź, czy otrzymałeś wszystkie informacje dotyczące leczenia, tj:
- Jaki jest cel leczenia?
- Ile będzie trwało leczenie?
- W jaki sposób podawane będą składniki odżywcze?
- Kiedy i w jaki sposób zostanie określona skuteczność leczenia?
- Z jaką częstotliwością podawane będą składniki odżywcze?
- Jak podawane będą inne leki?
- Co powinno Cię zaniepokoić?
- Jakie kroki należy podjąć po opuszczeniu szpitala?
- Jaką opiekę medyczną można otrzymać?
- Sprawdź, czy otrzymałeś pełną dokumentację przy wypisie ze szpitala i skierowania do dalszej opieki medycznej?
Leczenie w domu
Składniki pokarmowe: aminokwasy, węglowodany, tłuszcze, elektrolity, pierwiastki śladowe, witaminy i wod podawane są w postaci zmieszanych ze sobą roztworów – mieszanin odżywczych.
Podaje się je przez specjalne cewniki żylne, które wszczepia się do dużych żył prowadzących krew bezpośrednio do serca (centralne żywienie pozajelitowe) lub przez kaniule wprowadzane do cieńszych żył obwodowych znajdujących się, np. na kończynach górnych (obwodowe żywienie pozajelitowe).
Na czym polega żywienie pozajelitowe w domu?
Żywienie pozajelitowe w warunkach domowych jest możliwe po zakończeniu leczenia szpitalnego, przygotowaniu chorego do żywienia pozajelitowego w domu (odbywa się to w szpitalu) oraz przeszkoleniu osoby chorej lub jej opiekunów w zakresie wszystkich czynności niezbędnych do prowadzenia tego typu żywienia. Jest to między innymi: sporządzania mieszanin z substancji do żywienia pozajelitowego oraz posługiwania się cewnikiem żylnym. W szkoleniu tym kładzie się nacisk na jałowość wszystkich czynności służących przygotowaniu i przetoczeniu składników odżywczych, dokładność i ścisłą współpracę z zespołem leczącym.
Żywienie pozajelitowe w domu stanowi kontynuację leczenia żywieniowego w szpitalu i w takim przypadku przygotowanie do niego musi się odbywać w warunkach szpitalnych.
Przygotowanie do żywienia pozajelitowego w domu powinno obejmować:
- opracowanie planu leczenia
- założenie odpowiedniego dostępu do układu żylnego
- rehabilitację żywieniową i ruchową
- szkolenie pacjenta lub opiekuna
- w zależności od wskazań niezbędne, indywidualnie zlecone postępowanie diagnostyczne, niezbędne dla bezpiecznego leczenia w domu
- przygotowanie dokumentacji i wypisanie do domu
Sposoby prowadzenia żywienia pozajelitowego w domu
Sprzęt do dostępu żylnego oraz metoda podawania są tak przygotowane, aby umożliwiały bezpieczne i skuteczne, długotrwałe stosowanie w warunkach domowych
Pamiętaj, że założenie urządzenia do dostępu żylnego powinien wykonać lub nadzorować lekarz posiadający wystarczające doświadczenie.
- cewnik tunelizowany (najcześciej typu Broviac) lub port do długotrwałych wlewów dożylnych, wprowadzanych do żyły głównej przez żyły szyjne, żyłę podobojczykową, żyłę udową (bardzo rzadko) lub przez operacyjne odsłonięcie innego naczynia zakłada lekarz w warunkach bloku operacyjnego
- cewnik do żyły głównej przez żyłę obwodową wprowadza lekarz
- wprowadzenie cewnika do naczynia żylnego odbywa się w sposób aseptyczny (jałowy) z zachowaniem wszystkich zasad opisanych w standardzie zakładania dostępu żylnego
- przed zabiegiem lekarz powinien poinformować pacjenta o celu, metodzie leczenia oraz ewentualnym ryzyku zabiegu
- cewnik może być wprowadzony przez żyłę szyjną wewnętrzną, żyłę podobojczykową lub żyły obwodowe
- czynność tę zawsze wykonuje lekarz lub przeszkolona pielęgniarka (jeśli cewnik wprowadzany jest przez żyłę obwodową)
- musisz (lub opiekun) wyrazić pisemną zgodę na zabieg
- personel szpitalny musi przygotować pacjenta do zabiegu: wykąpać lub starannie umyć miejsce wprowadzenia cewnika i ogolić skórę w miejscu jego wprowadzenia
PAMIĘTAJ! wprowadzenie cewnika do centralnego układu żylnego może spowodować powikłania. Przez cały okres utrzymywania cewnika w żyle zwiększa się ryzyko wystąpienia powikłań infekcyjnych i zakrzepowo – zatorowych. Poinformuj lekarza o wszystkich niepokojących Cię objawach.
- cewnik/port powinien być wykorzystywany wyłącznie do żywienia pozajelitowego. Tylko w uzasadnionych przypadkach możliwe jest wykorzystanie do żywienia pozajelitowego cewnika założonego w innym celu
- opatrunki w miejscu wprowadzenia powinny być regularnie zmieniane
- obsługą cewników zajmują się pielęgniarki i lekarze oraz przeszkolony chory/opiekun
Przed rozpoczęciem leczenia Ty lub Twój opiekun zostaniecie przeszkoleni w zakresie zasad i metod żywienia pozajelitowego. Aby móc następnie przejąć samodzielnie proces żywienia w domu, będziecie musieli wykazać znajomości praktycznego opanowanie tych zasad. Możesz spodziewać się, że szkolenie powinno obejmować następujące elementy:
- posługiwanie się sprzętem do żywienia pozajelitowego.
- zasady przechowywania i sprawdzania przydatności do użycia preparatów i sprzętu
- aseptyczne, czyli sterylne przygotowanie i podawanie mieszaniny odżywczej
- podłączenie i odłączenie mieszaniny odżywczej oraz zamykanie cewnika lub portu na okres przerwy
- ustawienie i kontrola wlewu mieszaniny odżywczej
- zasady opieki nad cewnikiem w żyle głównej
- zasady posługiwania się pompą infuzyjną
- zasady zapobiegania, rozpoznawania i postępowania w przypadku wystąpień powikłań, w tym powikłań metabolicznych, technicznych i septycznych oraz możliwych niezgodności.
- zasady porozumiewania się z lekarzem prowadzącym i zespołem leczenia żywieniowego w domu
- zasady odżywiania doustnego (jeśli są możliwe) i podawania leków
- zasady zmian opatrunków w miejscu wyprowadzenia cewnika spod skóry
- zasady postępowania w przypadku zatkania cewnika
- zasady postępowania w przypadku stwierdzenia nieszczelności połączeń lub pęknięcia cewnika
- zasady i wskazań do pobierania krwi z cewnika
- zasady higieny osobistej
- zasady utylizacji odpadów
- zasady samoobserwacji
Jeśli któryś z powyższych kroków nie jest dla Ciebie zrozumiały, bądź też z niezależnych powodów został pominięty, zgłoś się do lekarza prowadzącego w celu wyjaśnienia wątpliwości. W ramach szkolenia powinieneś otrzymać również odpowiednie materiały szkoleniowe w formie pisemnej. Podczas trwania leczenia będą prowadzone okresowe kontrole prawidłowości postępowania w zakresie leczenia. W razie potrzeby jest możliwe przeprowadzenie ponownego szkolenia. Jeśli masz dodatkowe pytania, nie wahaj się i zgłoś się do Twojego lekarza prowadzącego.
Żywienie doustne
Najbardziej fizjologiczną Najbardziej fizjologiczną, bezpieczną i najtańszą drogą podaży energii i składników odżywczych jest doustna podaż pokarmu dostosowana do aktualnych potrzeb chorego
Żywienie dojelitowe
Polega na podawaniu Polega na podawaniuPolega na podawaniu białka lub źródeł białka, energii, elektrolitów, witamin, pierwiastków śladowych i wodyw postaci specjalnie przygotowanej diety przemysłowej przez…
