Żywienie pacjentów onkologicznych

Żywienie odgrywa kluczową rolę w życiu zarówno zdrowego, jak i chorego człowieka. Szczególnie istotne jest na wszystkich etapach leczenia onkologicznego.

Choroba nowotworowa wpływa na życie chorego i jego bliskich. Ich wsparcie będzie teraz ważniejsze niż kiedykolwiek wcześniej. Nowotwór zmienia stan zdrowia chorego, wpływa na jego relacje z otoczeniem, samopoczucie, a także, co jest niezwykle istotne, na możliwości odżywiania, apetyt oraz odczucie smaku i zapachu. W trakcie leczenia istotne jest zapewnienie choremu odpowiedniego do jego potrzeb odżywiania. Bardzo często u chorych onkologicznych występuje osłabienie apetytu, niechęć do jedzenia, chudnięcie i niedożywienie. U części osób utrata masy ciała następuje przed zdiagnozowaniem nowotworu.

Prawidłowe odżywianie, w tym uzupełnianie niedoborów składników pokarmowych, wpływa pozytywnie na proces leczenia: pomaga w walce z nowotworem, przyspiesza zdrowienie i jest ważne na każdym etapie leczenia onkologicznego – także w leczeniu paliatywnym.

Spadek masy ciała obserwuje się także często w trakcie leczenia i po jego zakończeniu.

W zależności od sytuacji chorego ważne jest:

• zapobieganie chudnięciu, jeżeli można je przewidzieć,
• utrzymanie odpowiedniego stanu odżywienia, jeżeli jest prawidłowe, leczenie niedożywienia, jeśli do niego doszło,
• wspomaganie rekonwalescencji po zakończeniu leczenia,
• zmniejszanie ubytku masy ciała w okresie terapii paliatywnej.

We wszystkich sytuacjach należy starać się zapewnić w pożywieniu chorego podaż wszystkich składników odżywczych i wody.

Utrata masy ciała u pacjentów onkologicznych może mieć wiele przyczyn. Należą do nich:

1. Stosowane metody leczenia:
   1. zabiegi operacyjne – głodzenie przed zabiegiem i po nim, zwiększone zapotrzebowanie na substancje odżywcze, powikłania pooperacyjne,
   2. chemioterapia i radioterapia – te metody leczenia niszczą nie tylko komórki nowotworowe, ale także inne komórki organizmu, dodatkowo upośledzają odporność co sprzyja infekcjom; uszkodzeniu mogą ulec m.in.: śluzówki jamy ustnej i przewodu pokarmowego, komórki szpiku i układu nerwowego; w efekcie terapii pacjenci skarżą się na zapalenie jamy ustnej, dziąseł, ból przy jedzeniu, nudności, niesmak, zaburzenia połykania, biegunki, chudnięcie,
   3. leczenie farmakologiczne niektóre leki przeciwbólowe powodują osłabienie apetytu.
2. Dolegliwości bólowe i depresja, lęk przed chorobą i leczeniem.
3. Stosowanie niewłaściwej diety, głodówek i innych szkodliwych sposobów żywienia.
4. Zwiększone zapotrzebowanie na pożywienie w trakcie gojenia ran, czy zdrowienia bez odpowiedniej podaży pożywienia.
5. Wytwarzanie przez nowotwór substancji powodujących osłabienie apetytu, niesmak, nudności, postępujące zmęczenie, chudnięcie i wyniszczenie – kacheksję nowotworową, co ma miejsce w zaawansowanej chorobie nowotworowej.
6. UWAGA!!! Sytuacje szczególne:
   1. umiejscowienie nowotworu w przewodzie pokarmowym (min.: w jamie ustnej, gardle, żołądku, jamie brzusznej) może utrudniać lub uniemożliwiać przyjmowanie pokarmów,
   2. nowotwory głowy i szyi mogą uniemożliwiać gryzienie, żucie i połykanie,
   3. po niektórych operacjach na przewodzie pokarmowym lub z powodu rozrostu guza w jamie brzusznej pacjent nie będzie mógł się odżywiać doustnie,
   4. ciężkie biegunki popromienne (po radioterapii) uniemożliwiają posiłki doustne.

W takich sytuacjach lekarz powinien rozważyć żywienie dojelitowe lub pozajelitowe.

Właściwe żywienie znacząco zwiększa szanse w walce z chorobą, dlatego wszystkie niepokojące objawy wpływające na apetyt należy skonsultować z lekarzem.

Warto już na początku zapytać lekarza lub dietetyka: jakie problemy dotyczące żywienia mogą wystąpić w trakcie terapii, na co zwracać uwagę, jakie napoje odżywcze stosować i na jakim etapie leczenia.

Diety doustne stosowane są nie tylko z powodu chudnięcia, ale także w przygotowaniu do leczenia operacyjnego czy w zapobieganiu niedożywienia w trakcie chemioterapii, radioterapii i w leczeniu paliatywnym.

Serwis zywieniemazanczenie.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w serwisie należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.